XƏZƏRİN  AZƏRBAYCAN  AKVATORİYASINDA  NEFT-QAZ ÇIXARMA  SAHƏLƏRİ,  ONLARIN  EKOLOJİ  PROBLEMLƏRİ  VƏ DƏNİZ  EKOSİSTEMİNƏ  TƏSİRİ

S.Ş.Gözəlova

Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası

Bakı şəhəri, Zərifə Əliyeva 18

[email protected]

 X ü l a s ə

Məqalədə Xəzər dənizinin bir çox akvatoriyalarında müəllif tərəfindən apa­rı­lan tədqiqatlardan  suların keyfiyyətinin kəskin pisləşdiyi aşkar edilmişdir. O, bu suları çirkləndirilmiş sinfindən çirkli sinfinə keçməsi səbəblərini ara­ş­dır­mış və neft – qaz yataqlarının mənimsənilməsi prosesi zamanı tullantıların ida­­­rə edilməsi məsələsinə ekoloji cəhətdən, təhlükəsizlik nöqteyi nəzərdən ya­naş­manın zəruliliyini göstərmişdir.

Müəllif həm də neft-qaz çıxarma sahələrində ekoloji vəziyyətin qeyri-qə­naət­bəx­şliyi, neft-qaz hasilatı işlərini həyata keçirən müəssisələrdə formalaşan tul­lantılar idarə edilmədiyindən çirkab sular dolayısı ilə (Hövsan və 32 saylı ka­nal­larla) Xəzər dənizinə axıdılması, neftli şlamların istehsalat sahələrində üst-üs­tə yığılaraq qalmaları, istehsalat sularının kortəbii halda əraziyə axıdılması mə­sələsini də araşdırmışdır.

Müəllif neft-qaz çıxarmanın dəniz ekosisteminə təsirinin araşdırılmasına xü­su­si diqqət ayırmışdır. Belə ki, hazırda fəaliyyətdə olan platformalardan də­ni­zə axıdılan çirkab suların analizlərini  aparmış və geniş təhlil edərək  belə qə­na­ətə gəlinmişdir ki, bu kimi işlərin davam etməsi gələcəkdə də dəniz eko­sis­te­minə mənfi təsiri gücləndirəcəkdir.

Açar sözlər: Dəniz, ekosistem, ekoloji vəziyyət, neft-qaz yataqları, çirkab sular

ƏDƏBİYYAT

1.Gözəlova S.Ş. Neftin dənizdə hərəkətinin ekoloji nə­ti­cə­ləri // Azərbaycan Respublikası “Təhsil” Cə­miy­yə­ti Elmi-Texniki İnformasiya Bülletenı, 2004, 1-3, s. 61-64

2. İs­mayılov Ç.N. Xəzər dənizinin təbii sərvətləri. Bakı, “Nur­lan”, 2007, 192 səh
3. Məmmədov R.M., Muradov B., Tatarayev T.M. «Xə­zər dənizində neft istehsalının ekoloji problemləri. Azər­baycan XXI əsrin astanasında I – III cild» Bakı –1999
4. Nə­bibəyli Z. Ekologiya və fövqəladə hallar. Bakı, 2012, 380 s.
5. Мамедов Р.М., Гидрометеорологическая из­мен­чи­вость и экогеографические проблемы Кас­пий­ско­го моря. Баку. “Элм”, 2007, 436с
6. Мехтиев А.Ш., Гюль А.К., Омарова Г.Дж. Ис­сле­до­вание загрязнения северной части Азер­бай­джан­ского побережья Каспия (по данным кон­такт­ных и аэрокосмических измерений). Баку, 2009. 154 стр.

Məqaləni yüklə