QARABAĞ VƏ ƏTRAF ƏRAZİLƏRİN RELYEFİNİN DÖVRİ TƏKAMÜLÜ

R.S.Abdullayev,  S.N.Abuşova

AMEA akad. H.Ə.Əliyev ad. Coğrafiya İnstitutu

AZ 1143, Bakı, H.Cavid pr., 115 

[email protected]

X ü l a s ə

Məqalədə Kiçik Qafqazın, o cümlədən Qarabağ və ətraf ərazilərin rel­ye­finin bu günə qədərki geoloji-geomorfoloji inkişaf tarixindən, morfo­struk­turların geoloji dövrlər üzrə formalaşma ardıcıllığından, onları mürək­kəb­ləş­dirən morfoskulptur formaların (qədim və müasir çay dərələrindən, müxtəlif mənşəli dağarası çökəkliklərdən, geoloji keçmişin vulkanizmindən və onların yaratdığı relyef formalarından və s.) elementlərindən bəhs edilir. Nəticə olaraq relyefin geomorfoloji təkamülünü əks etdirən, dörd geoloji kəsim üzrə (rel­yefin planasiyasının bitdiyi mərhələlər üzrə) paleogeomorfoloji xəritələr tərtib olunmuş, hər bir dövr üzrə relyefin əsas ünsürləri təhlil edilmiş və onların iza­hı verilmişdir. Ərazidə müasir relyefin formalaşması bütün neotektonik mər­hələ üzrə baş verdiyindən Dat əsri onun başlanğıcı kimi qəbul edilmişdir. Mə­qalənin hazırlanmasında çöl tədqiqatlarının nəticələrindən, geoloji məlu­mat­lardan və geoxronoloji cədvəldən geniş istifadə olunmuşdur.

Açar sözlər: Neotektonik mərhələ, Dat əsri, Maаstrix mərtəbəsi, Maykop, Sarmat, paleogeomorfologiya.

ƏDƏBİYYAT

1. Абдуллаев Р.С. Морфоструктурные условия развития речных долин Мaлого Кавказа. Баку, Элм, 1985, s. 25.
2. Ализаде Э.К. Выявление «каркаса» морфотек­тонических блоков восточной части Мaлого Кавказа и сопр. Террит. по КС. // Геоморфология АН СССР, № 4, Баку, 1991, с. 51-57.
3. Антонов Б.А. Основные этапы истории раз­вития рельефа юго-восточного Закавказья (в пере­делах Азербаджана). Труды Азерб. Географич. Общ., Баку, 1960, c. 137-165
4. Гаджиев В.Д. Перспективные участки россы­пообразования и характеристика рыхлых отложений междуречья Тертерчая и Каркарчая. Мат. У съезда ГО Азeрб-на., Баку, 1985, с. 55-57
5. Кулузаде В.А., Абдуллаев Р.С. Морфо­струк­туры северо-восточной части Малого Кавказа и их классификация (междуречье Дзегамчай и Кюрак­чай). Изв. АНАзССР, Сер. Наук о Земле, № 3, Баку, 1983, с. 52-57
6. Танрывердиев Х.К. «Геоморфология бассейна р.Акера» Автореф. канд. дисс. Баку, 1986, 31 s.
7. Халилов Г.А. О связи гидрографической сети с разрывной тектоникой и использование ее при поисках местораждений полезных ископаемыx (на примере междуречья Таузчая и Храми северо-восточного склона Малого Кавказа). сер. наук о Земле, № 5, Баку, 1975, с. 31-35
8. Халилов Г.А. Морфоструктурный и палеогео­морфологический анализ и поисковые значение изу­чения рельефа на примере Восточной части Малого Кавказа. Автореферат докт. Диссерт. Баку, 2004, 57 s.
9. Ширинов Н.Ш., Mусеибов M.A.. О при­уро­чен­ности речных долин к линиям тектонических нару­шений и о возможной рудогенетической роли неко­торых из них (на примере северо-восточного склона Малого Кавказа). докл. АН Азерб. ССР, № 12, 1977, с.53.
10. Шихалибейли Э.Ш. Геологические строения и история тектонического развития восточной части Малово Кавказа. (Тектоническая структурa и магма­тизм) Том П, изд. АН Азерб.ССР, Баку, 1966, 237 c.

Çapa qəbul olunub: 28 oktyabr 2022

Məqaləni yüklə