NEFTLƏ ÇİRKLƏNMİŞ TORPAQLARIN PEYK TƏSVİRLƏRİ VƏ GEOİNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARI ƏSASINDA TƏDQİQİ
A.İ.İsmayılov, Ə.Y.Yaşar, F.M.Feyziyev
AMEA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, AZ1073, Bakı ş., M.Arif 5
X ü l a s ə
Məqalədə Abşeron yarımadasında neft və neft tullantıları ilə çirklənmiş ərazilərin monitorinqinin aparılması və qiymətləndirilməsi prosesində peyk verilənlərindən və geoinformasiya texnologiyalarından istifadə imkanları nəzərdən keçirilmişdir. Tədqiqat obyektinin neft və neft tullantıları ilə çirklənmiş ərazilərinin həm rekultivasiyadan əvvəl, həm də sonrakı vəziyyətinin spektral xüsusiyyətləri təhlil edilmişdir. Spektral xüsusiyyətlər Sentinel-2 peykinin mavi, yaşıl, qırmızı və yaxın infraqırmızı spektrlərində alınmış təsvirləri üzərində öyrənilmişdir. Peyk təsvirlərinin sinifləndirilməsi 3 qrupda aparılmışdır: <0-su hövzələri, 0-0.14 neftlə çirklənmiş və >0.14 rekultivasiya olunmuş və ya çirklənməmiş ərazilər. Bu göstəricilər əsasında neftlə çirklənmiş və rekultivasiya olunmuş ərazilərin areallarını müəyyən etməyə imkanı yaranır. Neft və neft tullantıları ilə çirklənmiş ərazinin spektral xüsusiyyətlərininin Məsafədən Zondlama və CİS texnologiyaları əsasında tədqiqi nəticəsində, torpaq örtüyünün çirklənmə areallarının qiymətləndirilməsi, monitorinqi və xəritələşdirilməsinin daha üstün və mütərəqqi yolları təklif olunmuşdur.
Açar sözlər: torpaq, neftlə çirklənmə, məsafədən zondlama, Sentinel-2, spektral əksetmə, CİS
ƏDƏBIYYAT
- Azәrbaycan Respublikası Dövlәt Neft Şirkәti. Ekoloji siyasәt: Neft firavanlıqdırsa tәbiәt hәyatın özüdür. Bakı: 2008, 40 s
- İsmayılov A.İ., İsmatova X.R., Abdullayev X.İ., Yaşar Ə. Multispektral kosmik təsvirlərin emalı əsasında şorlaşmış torpaqların müəyyən edilməsi üçün müxtəlif indekslərin hesablanması. AMEA Coğrafiya institutu, Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2017(5), ss.118-122
- İsmayılov A.İ., İsmatova X.R., Abdullayev X.İ., Yaşar Ə. Torpaqların şorlaşma vəziyyətinin tədqiqində məsafədən zondlama üsulundan istifadənin bəzi aspektləri. Proceedings of Research Institute of Crop Husbandry of Agrarian Science and Informational Advisory Centre, XXVIII volume, (2017), p.376-380
- Məmmədov Ə.Y., Süleymanov T.İ. Coğrafi İnformasiya Sistemləri və kosmik şəkillər əsasında Abşeron yarımadası göllərinin ekoloji vəziyyətinin qiymətləndirilməsi. Azərbaycan Milli Aerokosmik Agentliyinin Xəbərləri, №1 (14), cild 14, 2011, s.9-14
- Süleymanov T.İ., Ə. Yaşar. Multispektral kosmik təsvirlər əsasında Abşeron yarımadasının tikintialtı və boş torpaq sahələrinin xəritələşdirilməsi. Azərbaycan Milli Aerokosmik Agentliyinin Xəbərləri, №4 (19), cild 19, 2016, s.27-32
- Ismayilov A., Yashar A. Composition of the digital salinity maps of soils using from the Geographical Information Systems. İnt. Sci. Conf. on Applied Sciences,, “Spatial Data Processing, Modelling, Analysing and Management for Knowledge-Based Systems”2016, Antalya/TURKEY, p.23-26
- Atu, J. E., Offiong Raphael Ayama, and E. I. Eja. “Urban sprawl effects on biodiversity in peripheral agricultural Lands in Calabar, Nigeria.” Journal of Environment and Earth Science 3, no. 7 (2013): 219-231.
- Zhang, Y., Y. Li, and Lin H..“Oil-spill pollution remote sensing by synthetic aperture radar,” In Advanced Geoscience Remote Sensing, 2014, Chapter 2: 27–50.
Çapa qəbul olunub: 01 mart 2021