Coğrafiya və təbii resurslar

MIL-MUĞAN DÜZÜNÜN  TARIXI-COĞRAFİ MƏSKUNLAŞMASI XÜSUSİYYƏTLƏRİ

Bayramov E.A.

AR Elm və Təhsil Nazirliyi akademik H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu

[email protected]

DOI: 10.59423/gnr.2025.49.88.011

Xü­la­sə. Mə­qa­lə­də Mil-Mu­ğan iq­ti­sa­di ra­yo­nu­nun ta­ri­xi məs­kun­laş­ma­sı qə­dim dövr­dən müa­sir döv­rə ki­mi in­ki­şaf mər­hə­lə­lə­ri üz­rə təh­lil edil­miş, əra­zi­nin ta­ri­xi-ar­xeo­lo­ji abi­də­lə­ri araş­dı­rıl­mış­dır. Mil-Mu­ğan dü­zü­nün ta­ri­xi-coğ­ra­fi xü­su­siy­yət­lə­rin təh­li­li bu yer­lə­rin bö­yük his­sə­si­nin ta­ri­xən qış­laq ol­ma­sı ilə fərq­lən­dir­miş­dir. Təh­lil­lər nə­ti­cə­sin­də mü­əy­yən edil­miş­dir ki, dai­mi ya­şa­yış  məs­kən­lə­ri­nin ço­xu  Kür və Araz çay­la­rı­nın sa­hi­lin­də ol­muş, XX əs­rin əv­və­li və or­ta­la­rı ye­ni sa­lı­nan məs­kən­lər ye­ni çə­ki­lən ka­nal­la­rın sa­hi­lin­də ol­ma­sı ilə bağ­lı ol­muş­dur. Mə­qa­lə­də həm­çi­nin XIX əsr­dən XX əs­rin 70-ci il­lə­ri­nə ki­mi əha­li sa­yı­nın də­yi­şil­mə­si, miq­ra­si­ya pro­ses­lə­ri­ni, ça­rizm döv­rün­də Mu­ğan əra­zi­sin­də apa­rı­lan si­ya­sət nə­ti­cə­sin­də yer­li əha­li­si sa­yı­lan şah­se­vən­lə­rin qış­laq yer­lə­rin­də rus kənd­lə­ri­nin sa­lın­ma­sı araş­dır­ma­la­rı apa­rıl­mış­dır.

Açar sözlər: Mil-Muğan düzü, məskunlaşma tarixi, qədim şəhərlər, şəhər, miqrasiya

ƏDƏBİYYAT

  1. “Azərbaycan tarixi” I cild. Bakı. “Elm”. 1998.
  2. “Azərbaycan tarixi”. I cild. Bakı. “Çıraq”. 2007. (668 səh).
  3. Ağasioğlu F. “Azərbaycan xalqı”. Bakı “Çıraq”. 2005. (432 səh).
  4. Eminov Z., Bədəlov E. Məskunlaşmanın tarixi-coğrafi inkişafı “Aran iqtisadi rayonunda demoqrafik inkişaf problemləri və əhalinin məskunlaşması”. Bakı. 2022. (95-114), 350 səh.
  5. Əliyev T, Babayev F. Mil-Qarabağ bölgəsində Qafqaz Albaniyasının daha bir şəhəri aşkar olundu // Azərbaycanda arxeoloji tədqiqatlar. 2008.
  6. Əliyev T. Qalatəpə şəhər yerində arxeoloji tədqiqatların ilkin nəticələri // Antik və orta əsr Azrbaycanın şəhərləri: Beynəlxalq elmi konfrans. Bakı-2010 (135-141).
  7. Əliyev “İbtidai cəmiyyətin dağılması gedişində Azərbaycanda demoqrafik dəyişikliklər”. “Azərbaycan arxeologiyası” jurnalı. Bakı. 2006. (54-60 səh).
  8. Əfəndiyev V., Qasımova F. Azərbaycanda qəsəbə. Bakı-2013, 219 s.
  9. Qeybullayev “Azərbaycanlıların etnik tarixinə dair”. Bakı. “Elm”. 1994. (97 səh).
  10. Məmmədov K. “Azərbaycanlıların etnik antropologiyası”, “Azərbaycan arxeologiyası” jurnalı.   Bakı. 2005. (53-55 səh).
  11. Nəcəfli T. “Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətlərinin tarixi müasir türk tarixşünaslığında”. Bakı. “Şaşiqoğlu”. 2000. (185 səh).
  12. Piriyev V. “Azərbaycanın tarixi coğrafiyası”. Bakı. “ArazⅦ”. 2002. (145 səh).
  13. Rəhimova M. Azrbaycanın antik və orta əsr şəhərlərinin arxeoloji tədqiqatların nəticələri //. Antik və orta əsr Azərbaycanın şəhərləri: Beynəlxalq elmi konfrans. Bakı-2010 (34-39).
  14. Кавказский календаръ на 1888 год.  Тифлис. 1887.
  15. Кавказский календарь на 1904 год.  Тифлис. 1903
  16. Кавказский календарь на 1917 год.  Тифлис. 1916.
  17. Календарь Азербайджана-1925, с. 490
  18. Всесоюзная перепись населения 1926 г. по Азербайджанской ССР. Баку.
  19. Всесоюзная перепись населения 1939 г. по Азербайджанской ССР. Баку.
  20. Всесоюзная перепись населения 1959г. по Азербайджанской ССР. Баку.
  21. Всесоюзная перепись населения 1970 г. по Азербайджанской ССР. Баку.

Çapa qəbul olunub: 10 iyun 2025

Məqaləni yüklə

Bayramov E.A. – Mil-Muğan düzünün  tarixi-coğrafi məskunlaşması xüsusiyyətləri. Coğrafiya və təbii resurslar, №1 (23), 2025, səh. 76-81.