Coğrafiya və təbii resurslar

LƏNKƏRAN-ASTARA İQTİSADİ-COĞRAFİ RAYONUNDA KƏND ƏHALİSİNİN MƏSKUNLAŞMASI VƏ DEMOQRAFİK İNKİŞAF XÜSUSİYYƏTLƏRİ

H.M.Tahirova

AMEA akad. H.Ə.Əliyev ad. Coğrafiya İnstitutu

AZ 1143, Bakı, H.Cavid pr., 115

[email protected]

X ü l a s ə

Məqalədə, Lənkəran–Astara iqtisadi-coğrafi rayonunda kənd əhalisinin məs­kunlaşması və onun demoqrafik inkişaf xüsusiyyətləri, bu sahədə olan prob­lemlər və onların həlli yolları müəyyənləşdirilmişdir. Həmçinin, kənd qrup­ları və onlarda məskunlaşan əhalinin say dinamikası onilliklər üzrə təhlil edil­mişdir. Belə ki, kənd qrupları və onlarda olan əhalinin sayı məskun­laş­ma­nın tənzimlənməsində, demoqrafik inkişafda və təsərrüfat sahələrinin ərazi təş­kilində əsaslı rol oynayırlar. Burada kəndlərin 43,1%-nin əhalisinin sayı 500-2000 nəfər arasında dəyişir. Bu kəndlərdə iqtisadi-coğrafi rayonun kənd əha­lisinin təqribən yarısı toplanmışdır. İqtisadi-coğrafi rayonun kənd yaşayış məntəqələrinin 11,5%-i əhalisi 2000-dən çox olan kəndlərin payına düşür ki, on­larda məskunlaşan əhali kənd əhalisinin 41,2%-ni təşkil edir.

Kənd məskunlaşma sistemində və demoqrafik inkişafda mühüm rol oy­na­yan amilərdən biri də kəndlərin sosial-iqtisadi vəziyyətidir. Əhalinin daha sıx yerləşdiyi Lənkəran ovalığında olan kəndlərdən fərqli olaraq dağlıq ərazilərdə pərakəndə və kortəbii halda yerləşən kəndlər çoxluq təşkil edir. Bu isə kiçik dağ kəndlərinin sosial-iqtisadi inkişafında, infrastruktur və nəqliyyat prob­lem­lərinin həll olunmasında çətinliklər törədir. İqtisadi-coğrafi rayonda kəndlərin sosial-iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində görülən tədbirlər öz növbəsində kənd məskunlaşma sisteminin formalaşmasına və demoqrafik inkişafına da müsbət təsir göstərər.

Açar sözlər: 

iqtisadi-coğrafi rayon, kənd məskunlaşması, demoqrafik inkişaf, kənd əhalisi, təbii artım, doğum, ölüm

 

ƏDƏBİYYAT

  1. Azərbaycanın demoqrafik göstəriciləri 2018. Ba­kı, DSK, 2019, 512 s.
  2. Azərbaycan Respublikasının coğrafiyası. III cild. Regional coğrafiya. Bakı: 2015, 400 s.
  3. Azərbaycanın əhalisi 2018. Bakı: DSK, 2019, 134 s.
  4. Azərbaycan Respublika əhalisinin 1999-cu il si­ya­hıyaalınmasının yekunları. I c.Əhalinin sayı, cins yaş tərkibi. Bakı: DSK, 2000, 565 s.
  5. Azərbaycan Respublikası əhalisinin 2009-cu il si­yahıyaalınmasının yekunları. I c. Bakı, Səda, DSK, 2010, 629 s.
  6. Lənkəran-Astara iqtisadi-coğrafi rayonunda de­moqrafik inkişaf problemləri və əhalinin məs­kun­laş­ma­sı. Bakı, Avropa nəşriyat, 2019, 216 s.
  7. Lənkəran iqtisadi rayonunun pasportu Bakı, 2015, 67 s.
  8. Eminov Z.N. Lənkəran –Astara iqtisadi ra­yo­nun­da müasir demoqrafik vəziyyətin iqtisadi-coğrafi prob­lem­ləri // İnsan və ətraf mühit münasibətləri. ACCƏ, XX cild, 2017. səh. 353
  9. Eminov Z. N. Azərbaycanın əhalisi. Bakı, Çıraq, 2005, 560 s.
  10. Kərimov R.N. Lənkəran-Astara iqtisadi ra­yo­nun­da kənd məskunlaşması və onun davamlı inkişaf prob­lemləri//Coğrafiya və təbii resurslar, № 1. Bakı, 2015, səh.91

 

Çapa qəbul olunub: 05 oktyabr 2021

Məqaləni yüklə