Coğrafiya və təbii resurslar

İQLİM DƏYİŞMƏLƏRİNİN BÖYÜK QAFQAZ ÇAYLARININ SU EHTIYATLARINA TƏSİRİNİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

Ə.Ş.Məmmədov, İ.A.Əyyubov

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Hidrometeorologiya ETİ

[email protected]

[email protected]

Xülasə. Məqalə iqlim dəyişmələrinin Böyük Qafqaz çaylarının su ehtiyatlarına təsirinin qiymətləndiril­məsinə həsr olunmuşdur. Tədqiqat işində son 55 ildə Böyük Qafqaz ərazisindən axan çayların axım kəmiyyətlərinin hər hansı dəyişkənliyə məruz qalmasını qiymətləndirmək üçün müasir dövr (1991-2015-ci illər) üzrə ortafəsillik və illik temperatur, yağıntı və su sərflərinin qiymətləri onların 1961-1990-cı illər ərzindəki müvafiq orta kəmiyyətləri ilə müqayisə edilmişdir. Apardığımız müqayisəli təhlillər göstərir ki, bəzi çaylarda axımın azalması müşahidə edilsə də, digər çaylarda axımın artması baş vermişdir.

ƏDƏBİYYAT

  1. Abbasov R.X. Regional iqlim dəyişmələrinin çay axımına təsirinin proqnozlaşdırılması. İqlim dəyiş­mələri üzrə bülleten, №4. Bakı.1999. s. 92-96.
  2. Əyyubov İ.A. İqlim dəyişmələrinin çayların re­jiminə təsirinin qiymətləndirilməsi. Su problemləri. Elm və Texnologiyalar. Beynəlxalq resenziyalı elmi jurnalı. Bakı. 2016 №1.
  3. İmanov F.Ə., Məmmədov X.B. Azərbaycan çaylarının aylıq və mövsümi axımının dəyişmələri. “Coğ­­rafiya və təbii resurslar”, №2. Bakı. 2015. s. 56-60.
  4. Qaşqay R.M. Azərbaycanın su ehtiyatları və qlobal dəyişikliklər şəraitində əhalinin su ilə təminatı problemləri. “Coğrafiya və təbii resurslar”, №2. Bakı. 2015. s. 53-55.
  5. Mahmudov R.N. Müasir iqlim dəyişmələri və təhlükəli hidrometeoroloji hadisələr. Bakı. 2017. s. 231.
  6. Məmmədov Ə.Ş., Əyyubov İ.A. Yeraltı suların səth suları ilə qidalanmasının qiymətləndirilməsi və is­tifadə perspektivliyi. Azərbaycan Texniki Universiteti. №3. Bakı. 2017.
  7. Rəhimov X.Ş., Həsənov M.S., Tağıyeva U.R. İqlim dəyişmələrinin Azərbaycanın arid və semiarid zo­nalarının sərhədlərinə mümkün təsirinin qiymət­ləndi­ril­məsi. “Coğrafiya və təbii resurslar”, №2. Bakı. 2015. s. 61-65.
  8. Махмудов Р.Н. “Региональные климатичес­кие изменения и речной сток Азербайджана”. Ме­те­орология и гидрология. №9. Москва. 2016. с.63-68.
  9. Рустамов С.Г. “Гидрография Азербай­джа­на”. 4 тома. 1952-1956 гг.
  10. IPCC: Climate change (2007) http://www.ipcc.ch/last assessed in Aprel 15, 2010.
  11. www.stat.gov.az. kənd təsərrüfatı, meşə təsərüfatı və balıqçılıq. 2018.

Məqaləni yüklə