Coğrafiya və təbii resurslar

BÖYÜK QAFQAZIN ŞİMAL-ŞƏRQ YAMACININ ÇAY HÖVZƏLƏRİNDƏ TORFLU-DAĞ-ÇƏMƏN TORPAQLARIN MÜHAFİZƏSİNİN ƏSAS İSTİQAMƏTLƏRİNİN İŞLƏNİB-HAZIRLANMASI (Qudyalçayın timsalında)

İ.İ.Mərdanov, N.Ş.Eldarov

Xülasə. Böyük Qafqazın Azərbaycan hissəsinin yüksək dağ­lıq əraziləri dağ-çəmən landşaft komplekslərinə insan fəaliyyətinin ayrı-ayrı sahələrinin artan təsirinin gözlə­nilməz nəticələrinə görə fərqlənir və bu məsələlərin təd­qiqinə bir sıra alımlərin əsərləri həsr edilmişdir. Bu məqsədlə torflu dağ-çəmən torpaqlarının formalaşması, onların fiziki-kimyəvi göstəriciləri və tərkibi təxirəsa­lınmaz təbiəti mühafizə tədbirlərinin həyata keçirilməsi imkanlarının kompleks təhlilinin həyata keçirilməsi zə­ruridir. Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacından axan Qudyalçay hövzəsi mal-qaranın sayının subalp və alp çəmənlərinə əsaslanaraq davamlı surətdə artırılması şə­raitində turizm biznesi fəaliyyətinə fəal cəlb olunmuş­dur. Bu, tez-tez relyefəmələgəlmənin antropogen amili kimi göstərilir. Bununla əlaqədar olaraq, hal-hazırda və gələcəkdə yerli əhalinin və turistlərin həyatına təsir göstərə biləcək ətraf mühitin bütün amillərinin nəzərə alınması və qiymətləndirilməsi zərurəti yaranır.

ƏDƏBİYYAT

  1. Məmmədov R.M. Landşaft planlaşdırılması: ma­hiyyəti və tətbiqi. Bakı: Elm və bilik, 2016, 292 s.
  2. Алиев Г.А. Почвы Большого Кавказа (в пре­делах Азербайджанской ССР): Ч.I.- Баку: Элм,1978.- 157 с.
  3. Ализаде Э.К., Тарихазер С.А. Экзомор­фоди­на­мика рельефа гор и ее оценка (на примере северо-восточного склона Большого Кавказа). Баку, 2010. 236 с.
  4. Байжанова Ш.Б. Экологический туризм как альтернатива хозяйственной деятельности в бу­фер­ных зонах особо охраняемых природных террито­рий // Вестник НАН РК, 2007, № 5, c. 71-74.
  5. Баламирзоев М.А., Мирзоев Э.М-Р., Аджиев А.М., Муфараджев К.Г. Почвы Дагестана. Эколо­ги­ческие аспекты их рационального использования. Махачкала: Дагест. книжн. издат., 2008, 336 с.
  6. Вудворд Д.Б. Влияние экотуристкой деятель­ности на микробиологический состав почв // Мате­риалы II Международной научно-прак. кон­ферен­ции “Актуальные проблемы экологии и природо­пользования в Казахстане и сопредельных террито­риях”, 23-24 октября 2007 года, том 1, Павлодарский Государственный Университет, 2007, c.42-44.
  7. Гришина Л.А., Онипченко В.Г., Макаров М.И., Ванясин В.А. Изменение свойств горно-луговых альпийских почв Северо-Западного Кавказа в раз­личных экологических условиях// Почвоведение. 1993. №4. С.5-11.
  8. Запорожченко Э.В. Сели северного склона Центрального Кавказа: оценка опасности и харак­те­ристик, принципы инженерной защиты// В сб.: “Маккавеевские чтения – 2004”. Р.С. М., Изд-во МГУ. 2005. С.26-35.
  9. Иванов А.Л., Молчанов Э.Н. Охрана и рацио­нальное использование почвенного покрова гор Се­верного Кавказа// Вестник Российской академии с.-х. наук. 2003. №5. С.7-10.
  10. Кононова Н.К., Мальнева И.В. Возник­но­ве­ние чрезвычайных ситуаций, обусловленных разви­тием опасных геологических процессов на Север­ном Кавказе и их прогноз на ближайшее десяти­летие// Проблемы прогнозирования чрезвычайных ситуаций: Докл. и выступления на II научно-прак­тич. конф. (23 окт. 2002 г., г. Москва, Центр “Ан­тис­тихия” МЧС РФ). М., 2003. С.160-166.
  11. Марданов И.И., Абдурахманова И.Г. Экзо­генное рельефообразование в высокогорной части Северо-Восточного склона Большого Кавказа// Изв. Азерб. Нац. Аэрокосмич. Агенства, физико-тех­ни­ческие проблемы дистанционного зондирования Земли, ISSN 0235-6031. Том 10, №1-2 (10). Баку, 2007. С.61-65.
  12. Тавасиев Р.А., Галушкин И.В. Опасные при­родные процессы в Цейском ущелье и их влияние на рекреационный комплекс// Вестник ВНЦ. Том 7. №2. Владикавказ. 2007. С.23-29.
  13. Kenji Seiwa, Yoshiko Miwa, Shigetoshi Aka­sa­ka, Hiroshi Kanno, Mizuki Tomita, Tomoyuki Saitoh, Naoto Ueno, Megumi Kimura, Yoichi Hasegawa & Miki Konno 2013: Landslide-facilitated species di­ver­sity in a beech-dominant forest. Ecological Research. Volume 28, Issue 1, 29-41.
  14. Koichi Takahashi, Yoshinori Murayama 2014: Effects of topographic and edaphic conditions on alpine plant species distribution along a slope gradient on Mount Norikura, central Japan. Ecological Research. Volume 29, Issue 5, 823-833.
  15. Panos Pagos, Katrin Meusburger, Marc Van Li­edekerke, Christine Alewell, Roland Hiederer & Luca Montanarella 2014: Assessing soil erosion in Europe ba­sed on data collected through a European network. Soil Science and Plant Nutrition. Volume 60, Issue 1, Special Issue: Soil and land degradation, 15-29.

Məqaləni yüklə