AZƏRBAYCANDA TƏBİİ-COĞRAFİ VƏ EKOLOJİ ŞƏRAİTİN ÜRƏK-DAMAR XƏSTƏLİKLƏRİNƏ TƏSİRİNİN TİBBİ-COĞRAFİ ƏSASLARI

A.R.Məmmədova

AMEA akad. H.Ə.Əliyev ad. Coğrafiya İnstitutu

AZ 1143, Bakı, H.Cavid pr., 115

[email protected]

X ü l a s ə

Məqalədə ətraf mühit komponentlərinin tibbi ekoloji qiymətləndirilməsi, xəstəliklərin yaranması və yayılmasının tibbi-coğrafi şəraiti təhlil olunur. Tə­bii coğrafi şəraitin və ətraf mühit amillərinin orqanizmə təsiri və bölgələr üzrə xəstəliklərin yayılmasının səbəb-nəticə əlaqələri öyrənilmişdir. Azərbaycanda ürək-damar xəstəliklərinin  yayılma coğrafiyasının müxtəlifliyi, onların ölkə­də nə dərəcədə yayılması  aydınlaşdırılır. Respublikada iqtisadi-coğrafi ra­yon­ların ərazisinin təbbi-coğrafi şəraitini öyrənmək, yaranmış hər hansı bir xəs­tə­liyin areallarını müəyyən etmək, onlara qarşı mübarizə üsulları təhlil olunur. Ekoloji gərginlik, stress, əsəb, şüalanma, qidalanma rejimi, qidaların tər­kibi­nin keyfiyyətsiz olması, modifikasiya olunmuş məhsullar və s. kimi amillərin xəstəliyin artmasında nə dərəcədə rolunun olması aydınlaşdırılır. Əhali ara­sında xəstəliyin lokalizasiyasına görə qiymətləndirilməsi göstəricilərinin tə­yini və onların maarifləndirilməsi yolları müəyyən edilir.

Açar sözlər: tibbi-coğrafi, ürək-damar, qlobal istiləşmə, ultrabənövşəyi, şüalanma, genetika

ƏDƏBİYYAT

1. Abdullayev M. M. İnsanın anatomiyası. Dərslik: [2 cilddə] / I cild.- Bakı: Azərnəşr, 2000.- 416 s.
2. Baxşıyev M.M. Ürəyin ritm pozulmalarında elektrokardiostimulyasiya. Dərs vəsaiti / Bakı: Təknur, 2008.- 320 s.
3. Əlizadə İ. Q. Ürək-damar xəstəliklərinin pro­pedevtikası: Tədris nəşri. 2002.- 104 səh.
4. Əliyev F., Bədəlov A., Hüseynov E. Ekolo­gi­ya. Dərslik. Bakı. 2012, s.828
5. Ə.C.Əyyubov, Z.F.Musayev, A.Ə.Kərimov, G.Y.Hacıyev, B.T.Mustafayeva “Bakı və Abşeron yarı­madasının iqlimi və insan səhhəti” –B., Azərnəşr.1997, s.126.
6. Rzayeva S.İ. “Şəhərlərdə insan səhhətinə təsir göstərən mühit amillərinin təsnifati” Azərbaycan Coğ­rafiya Cəmiyyətinin BDU filialinin əsərləri. Baki: 2012. səh.555-561.
7. Rzayeva S.İ. “Baki və Sumqayıt şəhərlərində at­mosfer havasının müasir ekoloji vəziyyəti və onun əha­linin sağlamlığına təsiri.”Azərbaycan Coğrafiya Cə­miy­yətinin Əsərləri XVII cild. Bakı: 2012. səh.512-516.
8. Rzayeva S.İ. “Ətraf mühitin keyfiyyət göstəri­cilərinin insan sağlamliğinda rolu”. Azərbaycan Coğ­ra­fiya Cəmiyyətinin BDU filialinin əsərləri. Baki: 2008.s.245-251.
9. Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ekologiya, ət­raf mühit və insan. Bakı, 2006. s.608.
10. Алексеева А.И. Мироненко Н.С. Окру­жа­ющая среда и здоровье населения. География, об­щество, окружающая среда. В VІІ т. Т. V. География социалъно-экономического развития / М.: Из­да­телъ­ский дом «Городец», 2004, с.301-478.
11. Береславская, Е. Б. Заболевания сердечно-сосудистой системы. Современный взгляд на ле­че­ние и профилактику / Е.Б. Береславская. – М.: ИГ “Весь”, 2010. – 192 c.
12. Здоровье сердечно-сосудистой системы.-Москва: Гостехиздат, 2003. 384 c.
13. Зарубин Г.П. и др. Окружающая среда и здоровье. М.: Знание, 1997.

Çapa qəbul olunub: 01 mart 2021

Məqaləni yüklə