Coğrafiya və təbii resurslar

СOĞRAFİ ADLARIN MƏNŞƏYİ: TƏDQİQATLAR, TARİXİ FAKTLAR, HƏQİQƏTLƏR

M.İ.Verdiyeva

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti

Bakı ş., Ü.Hacıbəyov küç. 68

[email protected]

 

X ü l a s ə

Məqalədə Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra bir sıra yer adla­rı­nın mənşəyi barəsində çoxsaylı məqalələrin yazılmağa başlanması müsbət hal kimi qiymətləndirilmişdir. Lakin toponimika sahəsində çalışan bəzi insanlar tərəfindən Azərbaycanın, xüsusilə də, işğal altında olan ərazilərin adlarının mənasına aid məsələləri  tarixi mənbələri araşdırmadan, yozulmaqla söy­lən­məsi, sözlərin tərkib hissələrinə ayrılması vasitəsi ilə mənşəyinin yaranmasına hökm verilməsi və müxtəlif müəlliflər tərəfindən saytlarda, sosial şəbə­kə­lərdə, qəzet materiallarında yayımlanması bu sahədə mənfi hal kimi gös­tə­rilmişdir. Xüsusilə də, Kəlbəcərin adının mənasının daha çox yozulmalar əsa­sında verilməsi qeyd edilmişdir. Məqalədə “Kəlbəcər” toponiminin araşdı­rıl­ması, adının müxtəlif dövrlərdə dəyişikliyə uğraması, xüsusi ilə də başqa dil­lərdə yazılarkən təhrif olunması arxiv araşdırmalarına istinadən verilmişdir. Elmi-tədqiqat zamanı tarixi mənbələrdən əldə edilmiş xəritə-sxemlərlə əsil həqiqəti üzə çıxarmağın mümkün olması göstərilmişdir.

Açar sözlər: toponimika, coğrafi adların mənşəyi, Kəlbəcər toponimi, Kənd adları, tarixi mənbələr.

 

ƏDƏBİYYAT

  1. Abışov E., El-oba adlarının izi ilə, Bakı, Nafta-Press, 2007, 136 səh.
  2. Abbasov M.Ə., Axundov A.A, Babayev T.A. və b., Azərbaycan toponimləri, ensiklopedik lüğət, Bakı, Azərbaycan Ensiklopediyası NPB, 2000, 584 səh.
  3. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, iki cilddə, II cild, Bakı, Lider nəşriyyatı, 2005, 472 səh.
  4. Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti, İki cilddə. I cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007, 304 səh.
  5. Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti, İki cilddə. II cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007, 304 səh.
  6. Azərbaycan SSR inzibati-ərazi bölgüsü, 1961-ci il yanvarın 1-dək olan vəziyyətə görə tərtib edilmişdir, Azərb.SSR Ali Soveti Rəyasət heyəti, Bakı, Azərnəşr, 1961, 286 səh.
  7. Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar, Bakı, Azərbaycan Universiteti nəşriyyatı, 1989, 321 səh.
  8. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti- Ensiklopediya, II cild, Bakı, Lider nəşriyyatı, 2005, 479 səh.
  9. Əliyeva R.Z., XVIII-XIX əslər rus və Avropa səyyahlarının əsərlərində qeyd alınmış Azərbaycan toponimlərinin tarixi-linqvistik təhlili, Bakı, Qanun, 2002, 136 səh.
  10. Əsgərov B., Coğrafiyadan iş kitabı. 5-cü qrup üçün. (K.M.Q. Tədris Metod sektoru tərəfindən təsdiq edilmişdir.), Bakı, Azərnəşr, 1931, 202 səh.
  11. Əliyev V., Azərbaycan toponimiyası, (dərs vəsaiti), Bakı, 1999, 278 səh.
  12. Кавказский календарь, на 1846 год, Тифлис : Гл. упр. Кавказ. наместника, Тифлис, 1845, 246 с.
  13. Гейбуллаев Г.А., Топонимия Азербайджана, (историко-этнографическое исследование), Баку, Элм, 1986, 116 с.
  14. Məmmədov A., Coğrafi adların sirri, Bakı, Azərnəşr, 1971, 69 səh.
  15. Nəbiyev N.N., Coğrafi adların mənşəyi, (qısa toponomik lüğət), Bakı, Maarif, 1965, 106 səh.
  16. Nəbiyev N.N., Coğrafi adların mənşəyi, (qısa toponomik lüğət), Bakı, Maarif, 1969, 108 səh.
  17. Rzayev V.M., Naxçıvanda məktəb və pedaqoji fikir (XIX əsr və XX əsrin əvvəlləri), II nəşr, Naxçıvan, “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi, 2019, 392 səh.
  18. Tapdıqoğlu N., Laçın toponimləri, Bakı, 2002, 152 səh.
  19. Tapdıqoğlu N., Laçın rayonu və onun toponimiyası, qısa ensiklopedik lüğət, Bakı, Araz, 2005, 370 səh.
  20. Tapdıqoğlu N., Zəngilan toponimləri, Bakı, 2002, 140 səh.
  21. Yüzbaşov R.M., Əliyev K., Sədiyev Ş., Azərbaycanın coğrafi adları, oçerklər, Bakı, Maarif, 1972, 99 səh.
  22. II dərəcəli S.Şaumyan adına qayibanə firkə məktəbi üçün “İqtisadi coğrafiya” kursu, Tapşırıq № 5, Bakı, “Kızıl Şərk” mətbəəsi, 1933, 6 səh

 

Çapa qəbul olunub: 18 dekabr 2022

Məqaləni yüklə