География и природные ресурсы

ФИЗИКО-ХИМИЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ ГОРНО-ЧЕРНОЗЕМОВ, ИСПОЛЬЗУЕМЫХ В СЕЛЬСКОМ ХОЗЯЙСТВЕ

М.Н.Садиг

Резюме. В ходе исследования были со­пос­тав­ле­ны основные физико-химические параметры почв (органический углерод, общий азот, pH, гра­нуло­метрический состав и ассимилированные Ca, Mg, K и Fe) путем сравнительного анализа различных ти­пов ферм (картофель, пшеница, капуста, свекла и морковь).  В изученных почвах количество ор­гани­ческих углеводов сократилось вдвое по сравнению с выращиванием различных растений по сравнению с естественными зонами скашивания. Аналогичная ситуация была выявлена и в общем количестве азо­та. Независимо от фермы концентрация пита­тель­ных веществ, наблюдаемая как в слое почвы (0-20 см), так и на обработанном полу (20-40 см), рас­пре­деляется в последовательности Ca> Mg> K> Fe.

Однако самые высокие концентрации этих пи­та­тельных веществ наблюдались на естественных травяных полях и были умеренными, хотя зна­чи­тельно снижались под культивируемыми рас­тения­ми. Было обнаружено, что количество K в семенном слое под капустой примерно в 8 раз меньше, чем в соответствующем культурном слое. При монокуль­туре разных растений наблюдается не только умень­шение питательных веществ в почве, но и различия в их гранулометрическом составе. Та­ким образом, установлено, что количество глинис­той фракции в возделываемой почве ниже, чем на естес­твен­ных площадях скашивания. Соответственно, фрак­ция песка ока­за­лась частично высокой.

Ключевые слова: Органический углерод почв, регрессия, питательные элементы, рН, грану­ло­мет­ри­ческий состав, статистический анализ.

 

ЛИТЕРАТУРА

  1. Aslanov H.Ə., Hacıyeva G.İ. Dağ-qara tor­paq­larda gübrələrin kələm məhsulu ilə torpaqdan qida mad­dələrinin aparılmasına təsiri. Azərbaycan Torpaq­şü­nas­lar Cəmiyyətinin Əsərlər Toplusu, Cild XV, 2019, səh. 437-440.
  2. Babayev M.P., Həsənov V.H və b. Torpaq deq­radasiyası (metodik tövsiyyə), “Elm”, Bakı, 2003, 44 s.
  3. Bağırova B.C., Bağırov H.C. Kartof bitkisi al­tında yuyulmuş dağ-qara torpaqlarda mineral və üzvi gübrələrin qida maddələrinin dinamikasına təsiri. Azər­baycan Torpaqşünaslar Cəmiyyətinin Əsərlər Toplusu, Cild XV, 2019, səh. 516-519
  4. Chatterjee R., Jana J.C., Paul P.K. Enhan­ce­ment of head yield and quality of cabbage (Bras­si­caoleracea) by combining different sources of nutrients. Indian Journal of Agricultural Sciences, 82(4), 2012, p. 323-327.
  5. Ələkbərov K.Ə. Azərbaycanda torpaq ero­ziya­sı və onunla mübarizə. “Azərb.SSR EA Nəşriyyatı”, Ba­kı, 1961, 218 s.
  6. Hazelton P.A., Murphy B.W. Interpreting soil test results: what do all the numbers mean?. “CSIRO Publishing”, Melbourne, 2007, 169 p.
  7. Xəlilov T. A. Zəyəmçay hövzəsində dağ-boz­qır və kserofil meşə torpaqlarında bioloji dövran və kim­yəvi elementlərin miqrasiyası. k.t.e.n. dissert. Avto­refe­ratı, Bakı, 1970, 24 s.
  8. Malecka I., Blecharczyk A., Sawinska Z., Dob­rzeniecki T. The effect of various long-term tillage sys­tems on soil properties and spring barley yield. Turkish Journal of Agriculture, 36, 2012, p. 217-226.
  9. McKenzie N.J., Jacquier D.J., Isbell R.F., Brown K.L. Australian soils and landscapes: an illu­stra­ted compendium. “CSIRO Publishing”, Collingwood, Victoria, 2004, 432 p.
  10. Mehlich, A. Mehlich 3 soil test extractant: A modification of Mehlich 2 extractant. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 15, 1984, p. 1409–1416.
  11. Məmmədov E.E. Müxtəlif təsərrüfat sahələri üzrə torpaq fiziki-kimyəvi göstəricilərinin müasir sta­tis­tik təhlili (Kiçik Qafqazın ortadağlıq timsalında). Azər­baycan Torpaqşünaslar Cəmiyyətinin Əsərlər Toplusu, Cild XV, 2019, səh. 100-105.
  12. Məmmədov E.E., Qələndərov Ç.S. Kiçik Qaf­qaz torpaqlarında torpağın mühit reaksiyasını su və duz məh­lullarında əlaqələndirən model. Bakı Döv.Uni. “Xə­bərlər”, Cild XVI, 2019, səh. 86-91.
  13. Nelson D.W., Sommers L.E. Total carbon, or­ganic carbon, and organic matter. In: C.A. Black, editor, Methods of soil analysis. Part 3. Chemical methods. “ASA and SSSA”, Madison, WI, 1996, p. 961–1010.
  14. Neugschwandtner R.W., Liebhard P., Kaul H.P., Wagentrist H. Soil chemical properties as affected by tillage and crop rotation in a long-term field ex­pe­ri­ments. Plant and Soil Environment, 60(2), 2014, p. 57–62.
  15. Ramos M.E., Robles A.B., Sanchez-Navarro A., Gonzalez-Rebollar J.L. Soil responses to different management practices in rainfed orchards in semiarid environments. Soil and Tillage Research, 112(1), 2011, p. 85–91.
  16. Sadiq M.N., Məmmədov E.E. Dağlıq zona kənd təsərrüfatı istifadəsində olan torpaqların fiziki-kimyəvi və münbitlik göstəriciləri arasındakı əlaqələrin xarakteristikası. Torpaqşünaslıq və Aqrokimya, 23(1-2), 2018, səh.130-136.
  17. Salayev M.E., Babayev M.P., Cəfərova Ç.M., Həsənov V.H. Azərbaycan torpaqlarının morfo-genetik profili (azərb. və rus dillərində). “Elm”, Bakı, 2004, 202 s.
  18. Салаев М.Э. Почвы Малого Кавказа. “Изд. АН Азербайджанской ССР”, Баку, 1966, 326 с.

 

Принята к публикации: 05 октября 2021 г.

Скачать статью