ОЦЕНКА ВЛИЯНИЯ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА РЕЖИМ ОСАДКОВ АБШЕРОНСКОГО ПОЛУОСТРОВА

Д.С.Гусейнов

Аннотация. Региональное изменение климата влияет на Южный Кавказ, как и на все регионы земного шара. Азербайджанская Республика харак­те­ризуется сложным рельефом. В иссле­до­вании изу­чалось вли­яние изме­нения климата на температуру и осадки на Абше­ронском полуострове и близле­жащих остро­вах. При анализе исполь­зо­вались наб­людения за тем­пера­ту­рой и осадками за 1991-2020 гг. Резуль­таты ма­тематико-статис­ти­ческого анализа сравни­вались с одноименными по­казателями за 1961-1990 гг. В результате иссле­до­вания установ­лено, что в 1991-2020 г. среднегодовая температура повысилась на 0,7⁰С по сравнению с 1961-1990 г. Этот пока­затель отличался между 1991 — 2005г. и 2006 — 2020 г. Также были значительные изменения в месячном, сезон­ном и годовом коли­честве осадков в регионе. В этот период количество осадков на по­луострове увеличи­валось, а на его архипелаге уменьшалось. Коли­чес­тво осадков уве­ли­чивалось в начале зимы, в конце весны и ранней осенью и уменьшалось в на­чале весны, в конце лета и осени.

Ключевые слова: глобальное изменение кли­ма­та, тенденция, среднегодовая температура, коли­чес­тво осадков, смягчение последствий, архипелаг, се­зон.

ЛИТЕРАТУРА 

1. Abdullayev V.R. Azərbaycanın Xəzəryanı əra­zi­lərində atmosfer yağıntılarının paylanması. Azər­baycan coğrafiya cəmiyyətinin əsərləri, c. XVII. Bakı, 2015, s. 311-317.
2. Allahverdiyev Z.S. Xəzər dənizinin Azər­bay­can akvatoriyasında havanın çoxillik temperatur də­yişkənliyi. Coğrafiya və təbii resurslar, №2. 2016 (4). s. 99-102.
3. Hüseynov N.Ş., Hacıyev A.X. Abşeron yarım­adasında hava temperaturunun müasir dinamikasının qiymətləndirilməsi. Qlobal iqtisadi şərait və Azər­bay­canın iqtisadi-coğrafi mövqeyi mövzusunda Respublika elmi-praktiki konfransının materialları. Bakı, BDU 2017. səh. 285-290.
4. Xəlilov S.H., Səfərov S.H. Azərbaycan Res­publikasında havanın temperaturunun və atmosfer ya­ğıntılarının aylıq və illik normaları (1691-1990-cı illər). Bakı, 2001. 229 s.
5. İmanov F.Ə. Hidrometeorologiyada statisik metodlar. Bakı, 2011, 272 s.
6. Mahmudov R.N. Müasir iqlim dəyişmələri və təhlükəli hidrometeoroloji hadisələr. Bakı, 2018. 232 s.
7. Məmmədov R.M. Xəzər dənizinin hidro­me­teorologiyası. Bakı, Avropa, 2013. 176 s.
8. Səfərov S.H., Hüseynov C.S., İbrahimova İ.V. Azərbaycan Respublikasının Xəzər sahili ərazilərində uzunmüddətli temperatur dəyişmələrinin xüsu­siyyət­lərinin təhlili. MAA-nın Elmi Əsərləri, №1. Bakı, 2018. s. 101-108.
9. Sultanov V.Z., Hüseynov N.Ş., Səfərov S.H., Quliyev Z.G. 2015-ci il 3-4 dekabrda Xəzər dənizində baş vermiş fəlakətli qasırğa hadisəsinin kompleks təh­lili. Milli Aviasiya Akademiyası elmi əsərləri. №2, Bakı, 2016. s. 46-51.
10. Будыко М.И. Изменение климата. Гидро­ме­теорологическое издательство. Ленинград, 280 c.
11. Гусейнов Д. С. Особенности распределения многолетнего температурного режима  на террито­рии Азербайджана. Гидрометеорологические исследования и прогнозы. 2020. №4. с. 110-116. DOI:10.37162/2618-9631-2020-4-110-116.
12. Budyko M. I. Brower D.R. Global Climate Warming and its Consequence. Blue Planet Prize 1998 Commemorative Lectures. Ecology Symphony. 2002. 30 p.

Принята к публикации: 28 октября 2022 г.

Скачать статью