География и природные ресурсы

HƏKƏRİ ÇAYININ SU EHTİYATINDAN KOMPLEKS İSTİFADƏ

 

Ə.Ş.Məmmədov, E.B.Cavadzadə, A.Ə.Bayramov, N.İ.Əliyeva

«HIDROLOQ» Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti

AZ 1102, Bakı ş., Tbilisi pr.

[email protected], [email protected]

 

X ü l a s ə

Mə­qa­lə­də Hə­kə­ri ça­yı­nın su eh­ti­ya­tın­dan res­pub­li­ka əha­li­si­nin su təc­hi­za­tın­da is­ti­fa­də olun­ma­sı ilə bağ­lı ge­niş araş­dır­ma­lar apa­rıl­mış­dır. Ça­yın res­pub­li­ka əra­zi­sin­də for­ma­la­şan his­sə­sin­də ya­ra­nan yük­sək key­fiy­yət­li su eh­ti­ya­tın­dan əha­li­nin su təc­hi­za­tın­da is­ti­fa­də olun­ma­sı ilə bağ­lı həll va­ri­ant­la­rı tək­lif edil­miş­dir. Apa­rıl­mış hid­ro­lo­ji he­sa­bat­lar ça­yın Şəl­və və Ho­çaz­su qol­la­rı­nın bir­ləş­di­yi yer­də, 950.0 m müt­ləq hündürlükdə, həc­mi 70.0 mln. kub met­rə qə­dər ola­caq “Hə­kə­ri” su an­ba­rı­nın ti­kil­mə­si­nin məq­sə­də­uy­ğun ol­du­ğu­nu gös­tə­rir. Bu sə­viy­yə­də ti­ki­lə­cək su an­ba­rın­dan gö­tü­rü­lə­cək su ilə res­pub­li­ka­nın 4.0 mln nə­fər­dən çox əha­li­si­ni dai­mi ola­raq yük­sək key­fiy­yət­li iç­mə­li su ilə tə­min et­mək müm­kün ola­caq­dır.

Ha­zır­lan­mış hid­rav­li­ki sxe­mə əsa­sən an­bar­dan gö­tü­rü­lə­cək su­yu, özüa­xım­lı — təz­yiq­li sistem ya­rat­maq­la Ba­kı şə­hə­ri də da­xil ol­maq­la, Qu­bad­lı, Zən­gi­lan, Cəb­ra­yıl, Fi­zu­li, Ağ­dam, Ağ­ca­bə­di, Bey­lə­qan, İmiş­li və Kür-Araz ova­lı­ğın­da yer­lə­şən di­gər ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­rin­də ya­şa­yan əha­li­nin iç­mə­li su təc­hi­za­tın­da is­ti­fa­də et­mək olar. Əha­li­nin qış və yay fə­sil­lə­rin­də iç­mə­li su­ya tə­lə­ba­tın­da ya­ra­nan fərq­lə­ri nə­zə­rə ala­raq ça­yın su eh­ti­ya­tı­nın bir his­sə­si­nin Fü­zu­li şə­hə­ri ya­xın­lı­ğın­da ti­ki­lə­cə­yi nə­zər­də tu­tu­lan, həc­mi 40.0 mln. kub metr ola­caq “Cu­var­lı” su an­ba­rın­da top­lan­ma­sı nə­zər­də tu­tul­muş­dur.

Açar sözlər: su təminatı, çay, su ehtiyatları, su anbarı, məcra

 

ƏDƏ­BİY­YAT

  1. Qa­ra­bağ və Şər­qi Zən­gə­zu­run coğ­ra­fi­ya­sı: Tə­bii-coğ­ra­fi şə­ra­it və so­si­al -iq­ti­sa­di in­ki­şaf po­ten­sia­lı.//Azər­bay­can Mil­li Elm­lər Aka­de­mi­ya­sı, akad. H.Ə.Əli­yev adı­na Coğ­ra­fi­ya İns­ti­tu­tu. Ba­kı, 2021, 536 s.
  2. Hə­sə­nov M.,  Za­ma­nov X.  “Azər­bay­ca­nın çay­la­rı, göl­lə­ri və su an­bar­la­rı”. Ba­kı, 1973.​­​​​­​​​
  3. Mah­mu­dov R.N. Azər­bay­ca­nın hid­ro­me­teo­ro­lo­ji şə­rai­ti­nə qlo­bal iq­lim də­yiş­mə­lə­ri­nin tə­si­ri. // Müa­sir iq­lim də­yiş­mə­lə­ri və Azər­bay­can. Ba­kı, 2009, s. 11-19.
  4. Mə­dət­za­də A.A., Şıx­lıns­ki E.M. “Azər­bay­ca­nın iq­li­mi”. Ba­kı, 1968.
  5. Məm­mə­dov  M.Ə. “Azər­bay­ca­nın hid­roq­ra­fi­ya­sı”. Ba­kı, 2002.
  6. Рустамов С.Г., Кашкай Р.М. Водные ресурсы Aзербайджанской ССР. Баку, 1989. 184 с.
  7. “Qa­ra­bağ və Şər­qi Zən­gə­zur İq­ti­sa­di ra­yon­la­rın­da tə­bii-tə­sər­rü­fat sis­tem­lə­ri­nin təş­ki­li və ida­rə edil­mə­si” möv­zu­sun­da el­mi-prak­ti­ki konf­ran­sın Ma­te­ri­al­la­rı. // Azər­bay­can Mil­li Elm­lər Aka­de­mi­ya­sı, akad. H.Ə.Əli­yev adı­na Coğ­ra­fi­ya İns­ti­tu­tu, Azər­bay­can Coğ­ra­fi­ya Cə­miy­yə­ti. Ba­kı, 2022.

 

Çapa qəbul olunub: 18 dekabr 2022

Məqaləni yüklə