Coğrafiya və təbii resurslar

MUĞAN-SALYAN DÜZÜ PAMBIĞAYARARLI TORPAQLARIN FİZİKİ-KİMYƏVİ GÖSTƏRİCİLƏRİNİN MÖVCUD VƏZİYYƏTİ

M.M.Əsgərova

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, AZ1000, Bakı, Ü.Hacıbəyli küç, 68

[email protected]

X ü l a s ə. Məqalədə Muğan-Salyan düzünün suvarılan pambığayararlı torpaqlarının  mü­asir vəziyyəti təhlil  olunmuşdur. Bu məqsədlə Biləsuvar rayonu Xır­man­dalı kəndi əraz isində xarakter nöqtələrdə kəsimlər qoyulmuş, onların coğrafi ko­ordinatları müəyyən edilmiş, ərazinin çöl təsviri aparılmış, pambıq bit­ki­si­nin məhsuldarlığı barədə son illərin məlumatları götürülmüşdür. Ərazidə əsa­sən çəmən-boz, bataqlı çəmən və şoran torpaqlar yayılmışdır. Bunlardan pam­bıq əkinləri altında istifadə olunan əsas torpaq tipi suvarılan çəmən-boz tor­paq­lar, onun yarımtipləri və növmüxtəliflikləridir.

Uzun müddətli becərmələrin – gübrələmə, intensiv suvarma, aqrotexniki və aq­­romeliorativ tədbirlər və s. tətbiqi torpaqların profilində fiziki-kimyəvi də­yi­şik­liklərin əmələ gəlməsinə səbəb olmuşdur. Yerinə yetirilən analizlərin nə­ti­cələrinin təhlilindən məlum olmuşdur ki, torpaqlar zəif və orta dərəcədə mi­ne­­­rallaşmışdır (0,138-0,604%),  əsas torpaq göstəricilərindən CaCO3 – 3,10-4,30%, pH – 7-8, udulmuş Ca+2 – 20,0-31,0 mq/ekv, Mg+2 – 10,0-16,5 mq/ekv, hiq­roskopik nəmlik – 6,30-7,15% arasında tərəddüd edir.

Açar sözlər: pambığayararlı torpaqlar, suvarılan çəmən-boz torpaqlar, minerallaşma, intensiv becərmə, fiziki-kimyəvi tərkib, GPS

ƏDƏBİYYAT

  1. Asgarova M.M. The analysis of the regularities of crop formation and environmental assessment of soils in Kur-Araz lowland of the Azerbaijan. 10th In­ter­na­ti­o­nal Soil Science Congress on “Environment and Soil Re­sources Conservation” 17–19 October, 2018. Almaty.103.
  2. Аскерова М.М. Агроэкологическая харак­те­ристика и модели плодородия почв хлопчатника в пределах Карабахской степи Азербайджанской Рес­публики. LAP Lambert Academic Publishing, 2019, 186 стр.
  3. Аскерова М.М. Экономическая оценка почв Кура-Араксинской низменности, пригодных для хлоп­чатника. Бюллетень науки и практики. Сель­скохозяйственные науки / Bulletin of Science and Practice Agricultural Sciences 2019. Т. 5. №5,стр.136-144.
  4. Babayev M.P., Cəfərova Ç.M., Həsənov V.H. Azər­baycan torpaqlarının müasir təsnifatı. Bakı, Elm, 2006, səh. 400-401.
  5. Бабаев М.П., Рамазанова Ф.М., Наджафова С.И. Почвы Азербайджанской Республики Оро­ша­е­мые почвы Кура-Араксинской низменности и их про­изводительная способность. LAP Lambert Aca­de­mic Publishing, 2019, 284 стр.
  6. Бабаев М.П. и др. Влияние промежуточных посевов на микроагрегатный состав почв су­хо­сте­п­ной и полупустынной зон Азербайджана/ журн.: Изв.Выс.Уч.Зав.. Северо-Кавказский Регион. Серия: Естественные Науки. № 2, 2018 г. Стр.: 45-58
  7. Волобуев В.Р. Мугань и Сальянская степь. Баку, 1951, 132 стр.
  8. Мамедов Г.Ш., Аскерова М.М. Принципы составления почвенных, экологических и других картографических материалов Азербайджана на основе ГИС. Евразийский Союз Ученых (ЕСУ), Еже­месячный научный журнал № 6 (63) / 2019, стр.17-27.
  9. Məmmədov Q.Ş. Həşimov A.C. və b. Me­li­o­ra­si­ya: şorlaşmış torpaqların diaqnostikası və təsnifatı. Bakı, 2017, 308 səh.
  10. Мустафаев М. Г. Развитие почвенной дег­ра­да­ции Мугано-Сальянского массива. Научный жур­нал Российского НИИ проблем мелиорации, № 3 (19), 2015 г., стр.51–63.
  11. Нуриева К. Г. Современное состояние орошаемых земель кура-араксинской низменности Азербайджана. Вестник Курганской ГСХА № 3, 2017, стр.42-44.
  12. Салаев М.Э. Диагностика и классификация почв Азербайджана, Баку: Элм. 1991, 240 ст.

Məqaləni yüklə