İRAN İSLAM RESPUBLİKASI ƏRDƏBİL OSTANLIĞININ TƏHLÜKƏLİ ATMOSFER HADİSƏLƏRİ

B.M.Bahari

AMEA akad. H.Ə.Əliyev ad. Coğrafiya İnstitutu

AZ 1143, Bakı, H.Cavid pr., 115

  [email protected]

X ü l a s ə

Bitkilərin inkişafına və həyat fəaliyyətinə təsir göstərən iqlim amillərinin toplusu kimi aqroiqlim ehtiyatlarını qiymətləndirərkən bu bitkilərin təhlükəli atmosfer hadisələri, rütubət və digər amillərin öyrənilməsinin kəmiyyət göstə­ricilərinin təyin edilməsi olduqca zəruri məsələlərdəndir. İstər bitkilərin aqro­iqlim ehtiyatlarına olan təlabatı, istərsə də bütövlükdə hər hansı bir coğrafi ərazinin aqroiqlim ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi aqroiqlimşünaslıq elmi­nin əsas tədqiqat istiqamətlərindən biridir. Məqalədə Ərdəbil ostanlığının təh­lükəli atmosfer hadisələrinin təhlili və kənd təsərrüfatı sahələri üçün əlverişli göstəricilər araşdırılmışdır. Xüsusi olaraq aqroiqlim rayonlaşdırılması aparı­larkən dolu, şaxta, ildırım və qasırğalı günlərin cəmindən əsas göstərici kimi istifadə olunmuşdur. Məqalədə ən önəmli atmosfer para­metr­lə­rinin təsirləri praktik olaraq araşdırılmış və bölgə əkinçiliyinin istəklərini qar­şılayacaq elmi metodlar tətbiq olunmuşdur. Belə ki, mövcud meteoroloji stan­siyaların məlu­matları əsasında ərazidə əsas təhlükəli hadisələr – quraqlıq, ağ yel, dolu, güclü küləklərin təkrarlanması və paylanması tədqiq edilib və on­la­rın mənfi təsirini yumşaltmaq üçün təkliflər verilmişdir.

Açar sözlər: Ərdəbil ostanı, təhlükəli atmosfer hadisələri, aqroiqlim ehtiyatları, dolu, şaxta, ildırım, qasırğa.

ƏDƏBİYYAT

1       Azərbaycan bölgəsinin ərazi aidiyyəti / İranın milli fiziki planının öyrənilməsi, № 401. Tehran: 1994, s. 110-140 (fars)

2       Boroumand S. Meşkin şəhərinin quraqlığı üzrə statistik və sinoptik təhlil // Ərdəbil ostanının milli kon­fransında təqdim edilən məqalələr məcmuəsi. Ərdəbil: 2005, s. 80-105 (fars)

3       Mahdavi M. Coğrafiya elmində statistika və analiz metodları və datanın təyin edilməsi. Tehran: 1998, s. 220-222 (fars)

4       Meteoroloji statistika, Ərdəbil ostanının me­te­oroloji təşkilatı (Muğan bölgəsi), Parsabad şəhərinin si­noptik stansiyasında qeyd edilən statistika (1984-2000). Tehran: 2006, s. 135-140 (fars)

5       Milli meteoroloji təşkilatı, Kuanta, 1975. İra­nın 15 tarla bitkisi üzərində aqro-iqlim araşdırmalar, Milli Meteoroloji Nəşriyyatı. Tehran: s. 90-98 (fars)

6       Nasiri V. Ərdəbil ostanında atmosferik və­ziy­yətlərin sinoptik təhlili, 2004-cü il. Tabriz: 2005, s. 124-128 (fars)

7       Sobhani B. GIS mühitində peyk şəkillərindən istifadə edərək Ərdəbil ostanının aqro-klimatoloji ra­yonlaşdırması. Təbriz: 2005, 160 s.

Çapa qəbul olunub: 30 avqust 2020

Məqaləni yüklə