Geography and Natural Resources

ŞAHDAĞ MİLLİ PARKININ BUFER ZONASINDA SOSİAL-İQTISADİ VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ: QUBA RAYONUNUN TİMSALINDA

E.A.Cəbrayılov

Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi, akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu. AZ 1143, Bakı ş., H.Cavid pr. 115

[email protected]

DOI: 10.59423/gnr.2024.66.61.010

Xü­la­sə.

Mü­ha­fi­zə olu­nan əra­zi­lər, xü­su­sən də mil­li park­lar bio­müx­tə­lif­li­yin və eko­sis­tem­lə­rin qo­run­ma­sı üçün hə­ya­ti əhə­miy­yət kəsb edir. Bu­nun­la be­lə, on­la­rın ef­fek­tiv­li­yi in­san fəa­liy­yə­ti­nin tə­bii ya­şa­yış mü­hi­ti ilə kə­siş­di­yi ət­raf bu­fer zo­na­la­rın ida­rə olun­ma­sın­dan da ası­lı­dır. Bu təd­qi­qat Qu­ba ra­yo­nu­nun tim­sa­lın­da Şah­dağ Mil­li Par­kı­nın bu­fer zo­na­sın­da so­si­al-iq­ti­sa­di gös­tə­ri­ci­lə­rin öy­rə­nil­mə­si­nə yö­nə­lib. Əra­zi­də bio­müx­tə­lif­lik və mə­də­ni irs­lə zən­gin uni­kal eko­sis­tem­lər möv­cud­dur. Təd­qi­qat­da kənd tə­sər­rü­fa­tı məh­sul­dar­lı­ğı, tor­paq­dan is­ti­fa­də və tə­sər­rü­fat­la­rın əsas gös­tə­ri­ci­lə­ri təh­lil et­mək­lə, mü­ha­fi­zə və so­si­al-iq­ti­sa­di gös­tə­ri­ci­lər ara­sın­da qar­şı­lıq­lı əla­qə araş­dı­rı­lır. Nə­ti­cə­lər kənd tə­sər­rü­fa­tı və ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­ri­nin müx­tə­lif spektr­la­rı­nı or­ta­ya qo­yur. Bu­fer zo­na­sın­da­kı yer­li ic­ma­la­rın so­si­al-iq­ti­sa­di eh­ti­yac­la­rı ilə mü­ha­fi­zə məq­səd­lə­ri­nin ta­raz­laş­dı­rıl­ma­sı­nın va­cib­li­yi vur­ğu­la­nır. Bun­dan əla­və, əsas tor­paq­dan is­ti­fa­də növ­lə­ri və on­la­rın pay­lan­ma­sı mü­əy­yən edil­mək­lə, peyk gö­rün­tü­lə­rin­dən is­ti­fa­də edil­miş, tor­paq­dan is­ti­fa­də­nin təs­ni­fa­tı apa­rıl­mış­dır. Bu an­la­yış tor­paq ida­rə­çi­li­yi və mü­ha­fi­zə­nin plan­laş­dı­rıl­ma­sı­nda, tə­bii eh­ti­yat­la­rın da­vam­lı in­ki­şa­fı­nın tə­min edil­mə­sin­də qə­rar­la­rın qə­bu­lu üçün va­cib­dir.

Açar sözlər: Milli park, bufer zonası, kənd tə­sər­rü­fatı məhsuldarlığı, torpaqdan istifadə, davamlı inkişaf

ƏDƏBİYYAT

  1. Imrani Z.T. Guba-Khachmaz economic district. Baku: 2007. 172 p. (in Aze.).
  2. Ismayilov M., Jabrayilov E. Protected areas in Azerbaijan: landscape-ecological diversity and sustainability. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi. 2019. V. 7. №. 2. pp. 31-42.
  3. Jabrayilov E.A. A’WOT analysis for sustainability of biodiversity and tourism in Shahdagh National Park, Azerbaijan. Journal of Geology, Geography and Geoecology. 2022. V. 31. №. 2. pp. 302-310.
  4. Palomo I., Martín-López, B., Potschin, M., Haines-Young, R., & Montes, C. National Parks, buffer zones and surrounding lands: Mapping ecosystem service flows. Ecosystem Services. 2013. V. 4. pp. 104-116.
  5. Population census in the Republic of Azerbaijan. 2019. Volume I of the State Statistics Committee of the Republic of Azerbaijan, Baku 2022. 684 p. (in Aze.).
  6. Rogan J., Chen D. M. Remote sensing technology for mapping and monitoring land-cover and land-use change. Progress in planning. 2004. V.61. №. 4. pp. 301-325.
  7. Rwanga S.S. & Ndambuki J.M. Accuracy assessment of land use/land cover classification using remote sensing and GIS //International Journal of Geosciences. 2017. V. 8. №. 04. pp. 611.
  8. Shafer C.L. National Park and reserve planning to protect biological diversity: some basic elements. Landscape and Urban Planning. 1999. V. 44. №. 2-3. pp. 123-153.
  9. Vanonckelen S., Lhermitte S., Van Rompaey A. The effect of atmospheric and topographic correction methods on land cover classification accuracy //International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. 2013. V. 24. pp. 9-21.

 

Çapa qəbul olunub: 15 mart 2024

Məqaləni yüklə

E.A.Cəbrayılov – Şahdağ Milli Parkının bufer zonasında sosial-iqtısadi vəziyyətin təhlili: Quba rayonunun timsalında. Coğrafiya və təbii resurslar, №1 (21), 2024, səh. 76-82.