Coğrafiya və təbii resurslar

DAVAMLI İQTİSADİ İNKİŞAFDA: “DEKAPLİNQ SƏMƏRƏLİLİYİ” İNDEKSİ

M.R.Babayev*, N.V.Əliyeva

Bakı Dövlət Universiteti

AZ1148, Akademik Zahid Xəlilov küçəsi 23,Bakı şəh.

*[email protected]

 

X ü l a s ə

Məqalədə ilk dəfə olaraq Azərbaycan Respublikasında davamlı iqtisadi inki­şaf meyillərinin “Dekaplinq Səmərəliliyi” İndeksi vasitəsi ilə təhlili hə­yata keçirilmiş,”iqtisadi inkişaf = təbii ehtiyatlardan istifadə = ətraf mühitə antropogen təsir dərəcəsi” bərabərlik balansında hər üç prosesin qarşılıqlı əlaqəliliyi müəyyənləşdirilmişdir.

Bu məqsədlə respublikada 2015-2020-ci illər arasındakı dövr ərzində ÜDM və təbii mənbələrdən götürülən suyun dəyişmə dinamikası əsasında “De­kap­linq Səmərəliliyi” indeksi hesablanmışdır. Aparılmış təhlil materialları gös­tərir ki, həm ÜDM, həm də təbii mənbələrdən götürülən su göstəricilərində müvafiq olaraq 9,1 və 9,8% azalma müşahidə olunmasına baxmayaraq “De­kaplinq Faktorunda” (-) 0,0781 göstəricisi formalaşmışdır.

DF-nun “0”-dan kiçik (-) göstəricisi respublikada iqtisadi inkişafın resurs tutumluluğunun və ətraf mühitə  antropogen təsirin artım dinamikasına malik olduğunu, eyni zamanda iqtisadi inkişafda “Dekaplinq Səmərəliliyi”nin mü­şahidə olunmadığını, onun OESD-davamlılıq indeksinə cavab vermədiyini  yekun nəticə kimi müəyyənləşdirir.

Açar sözlər: iqtisadi inkişaf, davamlı inkişaf, OESD, dekaplinq səmərəliliyi, dekaplinq indeksi, resurs tutumluluğu, ÜDM

 

ƏDƏBİYYAT

  1. “Azərbaycanda Ətraf Mühit “Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin “Statistika Məcmuəsi. Bakı, 2017;
  2. “Azərbaycanda Ətraf Mühit “Azərbaycan Res­publikası Dövlət Statistika Komitəsinin “Statistika Məcmuəsi. Bakı, 2021;
  3. На встречу «зеленой экономике»: пути к ус­тойчивому развитию и искоренению бедности. ЮНЕП,2011. 45с. URL: http://old.ecocongress. info/5_congr/ docs/doklad. pdf (дата обращения: 26.03.2016).
  4. Методы географических исследований: Мо­­дуль: Экономико-географические методы иссле­дований : методические рекомендации  к лабо­ра­то­рным работам / сост. С.В.Чибаро,- Витебск: БГУ имени П.М.Машерова, 2018, 43 с ;
  5. «Зеленая» экономика: перезагрузка / под ред. А.В. Шевчука. М.: Зимородок, 2017. 448 с.
  6. Пизаченко Ю.Г. Математические методы в экологических и географических исследованиях : учебное пособие /М : Академия, 2004 ;
  7. Клицунова Н.К., Федорцова Т.А., Ре­шет­ни­кова А.Н. Методы географических исследований : практикум для студентов геог. фак. спец 1-31-02-01 «география» /Мн : БГУ, 2005, – 75 с;
  8. Decoupling natural resource use and en­viron­mental impacts from economic growth. UNEP, 2011. Available at: http:// gci.org.uk/Documents/Decoupling_Report_English.pdf ;
  9. Victor P. The Kenneth E. Boulding Memorial Award 2014: Ecological economics: A personal jo­ur­ney. Ecological Economics, 2015,vol. 109, pp. 93–100. doi.org/10.1016/j.ecolecon.2014.11.009

 

Çapa qəbul olunub: 28 oktyabr 2022

Məqaləni yüklə