Coğrafiya və təbii resurslar

COĞRAFİ FİKİR TARİXİ VƏ TOPONİMİKA ELMİNİN NAİLİYYƏTLƏRİ HAQQINDA TƏHLİL

 

A.T.Haqverdiyev, B.B.Kərimov

Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi, akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu. AZ 1143, Bakı ş., H.Cavid pr. 115

[email protected]

DOI: 10.59423/gnr.2023.24.76.015

X ü l a s ə

Coğ­ra­fi­ya el­min ta­ri­xi­ni bil­mə­dən, onun keç­di­yi yol­lar haq­qın­da mə­lu­mat­la­rı əl­də et­mə­dən gə­lə­cə­yi mü­əy­yən­ləş­dir­mək müm­kün de­yil. El­min ön­cə­ki ta­ri­xi­nin təd­qi­qi və də­rin­dən təh­li­li isə keç­miş­lə müa­sir döv­rü bağ­la­yan kör­pü­dür. Bu ba­xım­dan mə­qa­lə­də, XX əs­rin əv­vəl­lə­ri­nə qə­dər Azər­bay­can əra­zi­si­nin coğ­ra­fi­ya­sı­nın öy­rə­nil­mə ta­ri­xi­nə, coğ­ra­fi şə­rai­tin tə­ka­mü­lü­nə, öl­kə­miz haq­qın­da klas­sik fi­kir­lə­rin ta­ri­xi­nə da­ir məq­səd­li və xü­su­si təd­qi­qat­lar və təh­lil­lər apa­rıl­ma­mış­dır. Bu gün res­pub­li­ka­da əl­də edil­miş el­mi-tex­ni­ki nai­liy­yət­lə­rə, coğ­ra­fi­ya el­mi­nin di­na­mik in­ki­şaf ta­ri­xi­nə nə­zər sal­maq­la onun han­sı bə­sit tə­səv­vür­lər­dən baş­la­ya­raq fоrma­laş­ma­sı­nı, in­di­ki kos­mik və konst­ruk­tiv sə­viy­yə­yə çat­ma­sı və hə­ya­tı­mız­da qlo­bal və eko­ant­ro­po­gen prob­lem­lə­rin həl­lin­də mü­hüm rol oy­na­ma­sı­nı tə­səv­vür et­mək çə­tin de­yil. Azər­bay­can­da coğ­ra­fi­ya el­mi­nin in­ki­şa­fın­da iş­ti­rak et­miş di­gər elm­lə­rin nü­ma­yən­də­lə­ri də öz tət­bi­qi və nə­zə­ri töh­fə­lə­ri­ni bu və ya di­gər də­rə­cə­də ver­miş­lər ki, bü­tün bun­lar əsər­də sis­tem­li şə­kil­də təh­lil edi­lə­rək şərh edil­miş­dir.

Açar sözlər: Azərbaycan, coğrafi fikir tarixi, coğrafiya elmin inkişafı, klassik coğrafiyaşünaslıq.

ƏDƏ­BİY­YAT

  1. Coğ­ra­fi­ya el­mi 50 il­də. Ba­kı, Elm, 1996, 96 s.
  2. Emi­nov Z.N. Azər­bay­ca­nın əha­li­si. Ba­kı: Çı­raq, 2005, 560 s.
  3. Emi­nov Z.N. Coğ­ra­fi­ya (Ali mək­təb üçün dərs­lik). Ba­kı: “Çı­raq” nəş­riy­ya­tı, 2005, 656 s.
  4. Haq­ver­di­yev H.T. Azər­bay­can haq­qin­da ta­ri­xi-coğ­ra­fi fi­kir­lə­rin qi­sa ic­ma­li. Azər­bay­can Coğ­ra­fi­ya Cə­miy­yə­ti­nin əsər­lə­ri XIV cild Tə­bii-Tə­sər­rü­fat sis­tem­lə­ri­nin eko­lo­ji təh­lü­kə­siz­li­yi­nin tə­mi­na­tı­nın coğ­ra­fi prob­lem­lə­ri. Ba­kı: 2009, s. 253-255.
  5. Haq­ver­di­yev A.T., İs­ma­yı­lo­va T.H., Ağa­za­də A.H. Azər­bay­ca­nin ilk me­teo­ro­loq-si­nop­ti­ki Ə.A.Mə­dət­za­də­nin el­mi me­to­di­ki töh­fə­lə­ri haq­qın­da. ACC əsər­lə­ri, Coğ­ra­fi­ya və tə­bii re­surs­lar, 2016, №1, s. 121-123.
  6. Haq­ver­di­yev A.T. Azər­bay­ca­nin de­mok­ra­tik in­ki­şa­fi və əha­li məs­kun­laş­ma­si­nin coğ­ra­fi pers­pek­tiv­lə­ri. “Coğ­ra­fi­ya və tə­bii re­surs­lar” ACC əsər­lə­ri, № 4, Ba­kı, 2016.
  7. Haq­ver­di­yev A.T. Nax­çi­van Mux­tar Res­pub­li­ka­sin­da coğ­ra­fi təd­qi­qat­la­rin in­ki­şa­fi ta­ri­xi. Nax­çı­van Mux­tar Res­pub­li­ka­sı­nın coğ­ra­fi­ya­sı. Fi­zi­ki coğ­ra­fi­ya. I cild, Nax­çı­van, “Əcə­mi”, 2017.
  8. Haq­ver­di­yev A.T., Kə­ri­mov B.B. Qə­dim türk dün­ya­sı­nın or­taq də­yər­lə­ri­nin coğ­ra­fi­ya­sı.AMEA akad. H.Ə.Əli­yev adı­na Coğ­ra­fi­ya İns­ti­tu­tu. Azər­bay­can Coğ­ra­fi­ya Cə­miy­yə­ti­nin əsər­lə­ri. Coğ­ra­fi­ya və tə­bii re­surs­lar, №2 (8), 2018, s. 93-98.

 

Çapa qəbul olunub: 20 dekabr 2023

Məqaləni yüklə

 

A.T.Haqverdiyev, B.B.Kərimov Coğrafi fikir tarixi və toponimika elminin nailiyyətləri haqqında təhlil. Coğrafiya və təbii resurslar, №2 (20), 2023, səh. 108-116.