CƏNUB-ŞƏRQİ ŞİRVAN DÜZƏNLİYİ VƏ ƏTRAF ƏRAZİLƏRİN MORFOSTRUKTURLARININ ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ

A.S.Səfərov, T.A.Məmmədova

AMEA akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu

AZ 1143, Bakı ş., H.Cavid pr. 115

Xülasə. Relyefin yer səthində fiziki-coğrafi və ya təbii komponentlərin məkanda paylanmasında əsas rol oynaması və eyni zamanda, ən vacib təbii ehtiyyatlardan biri kimi səciyyələndirilməsi ilə yanaşı, onun mühitəmələgətirmə funksiyası daşıması və bu funksiyaya ekoloji geomorfologiyanın əsas paradiqmalarından biri kimi baxılması tədqiq olunan ərazinin relyefini mürəkkəbləşdirən morfostrukturların ekoloji amil baxımından  tədqiqinin mühüm əhəmiyyət kəsb etməsinə dəlalət edir. Burada relyefin ekologiyanın (o cümlədən ekogeomorfologiyanın) tədqiqat obyektinin–ekosistemin biosenozla yanaşı, qeyri-orqanik komponentinin özülünü təmsil edən biotopun əsasını təşkil etməsi onların ekogeomorfoloji istiqamətdə tədqiqinin aktuallığını xeyli zəruri edir. Bu baxımdan morfostrukturların mürəkkəb litoloji-struktur özülü və morfoloji xüsusiyyətləri (statik amillər) və onun təkamülünü şərtləndirən endogen və ekzogen proseslər (dinamiki amillər) ətraf mühitin ekoloji şəraitinin müasir vəziyyətinə və eləcə də dəyişilməsi xarakterinə güclü təsir göstərir.

ƏDƏBIYYAT

1. Əlizadə E.K., Tanrıverdiyev X.K., Xəlilov H.A. və b. Geomorfoloji rayonlaşdırma. Azərbaycan Respublikasının coğrafiyası. I cild. Fiziki coğrafiya. Ba­kı, 2014, s. 127-132.
2. Агабеков М.Г., Мамедов А.В. Куринская межгорная впадина. В кн.: Геология СССР. Том 47. Азербайджанская ССР. Геологическое описание. М. 1972, с. 316-330.
3. Волобуев В.Р. Устройство поверхности Юго-Восточной Ширвани. ДАН. Азерб. ССР, 1947, Т. III, № 8, с. 360-365.
4. Волобуев В.Р. О геоморфологии Кура-Араксинской низменности. Тр. Конф. по геоморфо­логии Закавказья. Баку, 1953, с. 76-81.
5. Волобуев В.Р., Ширинов Н.Ш. Краткая гео­морфологическая характеристика Кура-Араксин­ской низменности. В кн.: Природные условия и ес­тественные ресурсы Кура-Араксинской низменнос­ти. Баку; 1965, с. 29-51.
6. Кенгерли Т.Н. Тектоническое районирова­ние. В кн.: Геология Азербайджана, том IV, Текто­ника, Баку, 2005, с. 32-34.
7. Мамедов А.В., Гасанов И.С., А.Д. Исмаил-заде. Нижне-Куринская мегазона. В кн. Геология Азербайджана, том IV, Тектоника, Баку, 2005, с.231-233.
8. Мамедов А.В., Мусеибов М.А., Ширинов Н.Ш. Новейшие тектонические движения и их роль в формировании современного структурного плана и рельефа Куринской впадины. В сб.: Вопросы гео­морфологии и ландшафтоведения. Баку. 1966, с. 96-139.
9. Сафаров А.С. Морские террасы Юго-Вос­точной Ширвани и прилегающих низкогорий, Мат. на­учн. конфер. аспирантов АН Азерб. ССР. Баку, 1980, с. 211-216.
10. Сафаров А.С. Основные черты рельефа Юго-Восточной Ширвани и прилегающих низкого­рий. Изв. АН. Азерб. ССР, Сер. Наук о Земле, 1983, №6, с. 58-64.
11. Сафаров А.С. Палеогеоморфология и мор­фоструктурный анализ Юго-Восточной Ширвани и смежной территории. Автореф. на соиск. уч. степ. канд. геогр. наук. Баку, 1986, 23 с.
12. Танрывердиев Х.К., Сафаров А.С Некото­рые вопросы изучения палеорельефа депрессион­ных зон (на примере Куринской впадины). Изв. АН. Азерб. ССР, Сер. Наук о Земле, 1985, №3, с. 84-90.
13. Ширинов Н.Ш. Геоморфологическое стро­ение Кура-Араксинской депрессии. Баку, 1973, 216 с.
14. Ширинов Н.Ш. Новейшая тектоника и раз­витие рельефа Кура-Араксинской депрессии. Баку, 1975, 191 с.
15. Ширинов Н.Ш., Танрывердиев Х.К., Сафа­ров А.С. Юго-восточная Ширвань. В кн.: Рельеф Азербайджана. Баку, 1993, с. 186-188.

Məqaləni yüklə