BÖYÜK QAFQAZIN ŞİMAL-ŞƏRQ YAMACININ DAĞ-MEŞƏ LANDŞAFTLARININ TRANSFORMASİYASININ EKOGEOMORFOLOJİ AMİLLƏRİNİN TƏDQİQİ
İ.İ.Mərdanov,T.D.Ağayev, N.Ş.Eldarov
Sumqayıt Dövlət Universiteti, AZ 5008, Sumqayıt ş., 43-cü məhəllə
X ü l a s ə. Təqdim edilən məqalədə çöl tədqiqatlarının və kosmik çəkiliş materiallarının emalı əsasında ərazidə formalaşmış ekzodinamik proseslərin və mühitin xüsusiyyətləri təhlil edilmişdir. Kosmik şəkillərin emalı nəticəsində tədqiqat ərazisinin 1:200000 miqyaslı üfüqi parçalanma xəritəsi tərtib olunmuş, bu xəritə əsasında ekogeomorfoloji baxımdan ən gərgin ərazilərin müəyyən edilməsinə cəhd göstərilmişdir. Tədqiqatlar dövründə toplanmış məlumatlar əsasında Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacında dağ-meşə qurşağında landşaftların transformasiya dərəcələri qruplaşdırılmış, dağ meşələrinin sıxlığının zaman dinamikası göstərilmiş, bu landşaftların formalaşmasına təsir göstərən amillər təhlili edilmiş, tədqiqat ərazisində inkişaf edən sürüşmələrin landşaftlarının parçalanma və yekcinslik dərəcələri müəyyən edilmişdir.
Açar sözlər: şimal-şərq yamacı, dağ meşə qurşağı, ekzodinamik proses, videotəsvir, landşaftlar, sürüşmələr
ƏDƏBİYYAT
- Əliyev Ə.A., Hacıyeva G.N. Böyük Qafqazın şimal-şərq hissəsinin ekocoğrafi problemləri, AMEA-nın xəbərləri, yer elmləri, №3-4, 2014, s. 62-65.
- Ализаде Э.К., Тарихазер С.А., Кучинская И.Я., Гулиева С.Ю. Ландшафтно-геоморфологическая оценка рекреационного потенциала горных геосистем (На примере азербайджанской части Большого Кавказа), Устойчивое развитие горных территорий, 2017, т. 9, №2(32), с.130-140.
- Qəribov Y.Ə., İsmayılova N.S., Sədullayev R.R. Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacı təbii landşaftlarının antropogen transformasiyası və müasir yüklənməsinin kosmik şəkillərdən alınan informasiyalarla tədqiqi, Bakı Universitetinin Xəbərləri, Yer elmləri bölməsi, 2014, №4, s. 111-117.
- Məmmədov R.M. Landşaft planlaşdırılması: mahiyyəti və tətbiqi. Bakı: Elm və bilik, 2016, 292 s.
- Гасанов М.С. Изменение климата в Азербайджане и его влияние на охраняемые биосферные объекты, Устойчивое развитие горных территорий, 2015, т. 7, №2(24), с.33-37.
- İbrahimov T.O. Şahdağ Milli Parkının landşaftı, Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2016, s. 24-28.
- Алиев Г.А. Почвы Большого Кавказа (в пределах Азербайджанской ССР): Ч.I.- Баку: Элм,1978.- 157 с.
- Марданов И.И., Абдурахманова И.Г. Экзогенное рельефообразование в высокогорной части Северо-Восточного склона Большого Кавказа, Изв. Азерб. Нац. Аэрокосмич. Агенства, физико-технические проблемы дистанционного зондирования Земли, ISSN 0235-6031. Том 10, №1-2 (10). Баку, 2007. С.61-65.
- Тавасиев Р.А., Галушкин И.В. Опасные природные процессы в Цейском ущелье и их влияние на рекреационный комплекс, Вестник ВНЦ. Том 7. №2. Владикавказ. 2007. С.23-29.
- Хацаева Ф.М. Дешифрирование оползней на аэрофотоснимках горной территории РСО-Алания, Устойчивое развитие горных территорий, 2015, №1(23), с.59-64.
- Rainer Bell, Helene Petschko, Matthias Röhrs and Andreas Dix. Assessment of landslide age, landslide persistence and human impact using airborne laser scanning digital terrain models, Geografiska Annaler: Series A, Physical Geography, Special Issue: Thematic Issue: Concepts and implications of environmental change and human impact: studies from Austrian geomorphological research, March 2012, Volume 94, Issue 1, pp. 135–156.
- Thomas Glade, Michael J. Crozier. Landslide geomorphology in a changing environment, Geomorphology, Volume 120, Issues 1–2, 1 August 2010, Pages 1-2.
- Mərdanov İ.İ., Ağayev T.D., Kazımov M.Ə., Eldarov N.Ş. Böyük Qafqazın yüksək dağlığında aqroekoloji müvazinətin təmininin əsas istiqamətləri, Sumqayıt Dövlət Universiteti, “Elmi xəbərlər”, təbiət və texniki elmlər bölməsi, cild 10, №2, Sumqayıt, 2010, s.65-67.
- Mardanov I., Agayev T. The Geosystem Analysis of Exogenesis of High-Mountain Landscapes of the Basin of the River Girdymanchay in Azerbaijan, International Journal of Geosciences, 2015, 6, 1254-1260.