Coğrafiya və təbii resurslar

AZƏRBAYCANDA SU TƏCHİZATI KƏMƏRLƏRİNİN MONİTORİNQİ MƏQSƏDİ İLƏ VAHİD KOORDİNAT MÜHİTİNİN YARADILMASI

Ç.Z.Qurbanov

Bakı Dövlət Universiteti

AZ1148, Azərbaycan, Bakı, Z.Xəlilov küç.,23

[email protected]

_______________________________________________________________________________________

 

 X ü l a s ə

Ümumi halda Yerin fiziki səthində salınan istənilən növ kommunikasiya xət­tinin plan-yüksəklik vəziyyətinin yalnız onun layihələndirilmə və inşa edilmə dövrlərində deyil, həmçinin, istismarı zamanı da daima nəzarətdə saxlanılması çox vacib məsələ­lər­dən­dir. Bu məqsədlə xətt boyunca xüsusi monitorinq sis­teminin yaradılması tələb olunur. Monitorinq sisteminə qoyulan əsas tə­ləb­lər­dən biri onun vahid koordinat mühitində qu­rulmasından  ibarətdir. Vahid ko­ordinat mühiti bütün kəmər sisteminin bütövlüyünü təmin edir, yəni kom­mu­nikasiya xətti üzrə yerləşən bütün kəmər hissələri, texniki ob­yekt və qur­ğu­la­rın bir-biri ilə birmənalı əlaqəsini yaradır. Mahiyyət etibarı ilə vahid koordinat mühitini  geodezik koordinatlarla həyat keçirmək  nəzəri və təcrübi ba­xım­dan çə­tin deyildir. Lakin təsərrüfatın bir çox sahələrində, o cümlədən böyük ölçülü su təc­hizatı  kommunikasiya  xətlərinin monitorinqi zamanı müstəvi ko­or­di­natlardan is­ti­fadə daha əlverişlidir. Bu isə sferik səthdən müstəviyə keçidin edilməsini və bu məq­sədlə xüsusi geodezik proyeksiyanın seçilməsıni tələb edir.

Təqdim edilən məqalədə Oğuz-Qəbələ-Bakı magistral su təchizatı kom­mu­ni­kasiya  xəttinin monitorinqi üçün vahid koordinat mühitinin yaradılması məq­sədi ilə optimal ge­odezik proyeksiyanın seçilməsinə dair əsaslandırmalar apa­rılmış və dəqiqlik gös­tə­ri­ciləri hesablanmışdır.

Açar sözlər: su təchizatı, kommunikasiya xətti, geodeziya təminatı, proyeksiya mərkəzi, kartoqrafik təhriflər, kompozisiya proyeksiyası

ƏDƏBİYYAT

  1. Qocamanov M.H., Cəfərova D.B., Mus­ta­fa­yeva E.V. Azәrbaycanin cografi mәrkәzi  haq­qinda/ Coğ­ra­fiyanın bu günü və sabahı. Respublika El­mi-prak­tiki konfransının materialları. Bakı, 2007. səh. 181-185.
  2. Qurbanov Ç.Z. Magistral su xətlərinin is­tis­marı məq­sədi ilə geodezik monitorinq sisteminin ya­ra­dıl­ması məsələləri//Journal Of Qafqaz Uni­ver­si­ty.Mechanical And Industrial Engineering. Bakı, 2014. Volume 2, No 2, pp. 142-148.
  3. Qurbanov Ç.Z. Su təchizatı sistemində ge­o­dezik mo­ni­torinqin təşkili xüsusiyyətləri/ Azər­bay­can re­gi­on­larının coğrafi problemləri. Res­pub­lika elmi-praktiki konfransın materialları. BDU. Bakı, 2016. – səh. 288-292.
  4. Бойко Е.Г. Высшая геодезия. Часть II. Сфе­ро­и­ди­ческая геодезия: М.: Картгеоцентр-Ге­одезиздат, 2003. – 144 с.
  5. Бугаевский Л .М . Математическая кар­то­графия: М.: 1998.- 400 с.
  6. Годжаманов М.Г. Исследования по вы­бо­ру оп­ти­маль­ной проекции/Материалы меж­ду­народной  на­учно-практической кон­фе­рен­ции: Таш­кент­ский институт мелиорации и ир­ри­гации. – Таш­кент, 2011.- c.3-8.
  7. Годжаманов М.Г., Абдел Рахим Имбаби. Вы­бор оптимальной проекции для тер­ри­тории Араб­ской Республики Египет/Труды филиала БГУ Географического Общества Азер­байджана. Баку, 2010. – Том III – с.62-72.
  8. Евглевский И.В. Выбор оптимальных ге­оде­зи­чес­ких проекций для территорий про­из­вольных раз­меров и конфигураций// Ин­фор­ма­тика. Минск.-2005.-№3.-с.126-134.
  9. Левчук Г.П., Новак В.Е., Лебедев Н.Н. При­клад­ная геодезия. Геодезические работы при изыс­ка­ниях и строительстве инженерных со­оружений.- М.: Недра, 1983. – 451 с.
  10. Морозов В.П. Курс сфероидической ге­о­дезии. Изд.2, перераб. и доп. М., Недра, 1979. – 296 с.
  11. Пация А.М. Выбор проекции для тер­ри­тории субъ­екта Российской Федерации// Ге­о­де­зия и кар­тография.-2008.-№7.-с.45-48.
  12. Подшивалов В.П. Композиционные гео­дези­чес­кие проекции//Геодезия и картография.-2000.-№8.-с.39-43.
  13. Gurbanov Ch.Z., Aliyev R.A. Survey procedure for precise GPS monitoring of trunk water pipe­li­nes//Magyar Tudomanyos Journal. Budapest,2017. No 3. Hungary. pp. 49-56.
  14. Gojamanov M.H. Gurbanov Ch.Z. Geolocation sup­port for water supply and sewerage projects in Azerbaijan. The İnternational Archiver of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences,Volume XLI-B4, 2016. XXIII ISPRS Congress, 12-19 Iuly 2016, Prague. pp. 777-781.

Məqaləni yüklə