AZƏRBAYCANIN ARİD REGİONLARINDA SU EHTİYATLARININ VƏZİYYƏTİ VƏ ONLARDAN İSTİFADƏ
R.M.Qaşqay, F.S.Sultanova, R.L.İsayeva
AMEA akad. H.Ə.Əliyev ad. Coğrafiya İnstitutu
AZ 1143, Bakı, H.Cavid pr., 115
X ü l a s ə
Məqalədə çoxillik tədqiqatlar nəticəsində quraq əraziləri su ilə təmin etmək məqsədilə aparılan hidrotexniki qurğular araşdırılmış, onların yerləşməsi və istifadəsi haqqında təkliflər verilmişdir. Çaylarda çoxillik məlumat sıraları 3 dövrə bölünərək müqayisəli analiz aparılmışdır. Belə qənaətə gəlinmişdir ki, çay sularının həcmləri azalmamış, sadəcə olaraq onlar ərazi üzrə yenidən paylanmaya məruz qalmışlar. Bununla bərabər çay sularının il ərzində paylanmasında dəyişikliklər baş vermişdir. Fikrimizcə bu, ilin sululuğundan və çaylardan götürülən suyun həcmindən asılıdır. Məqalədə verilmiş diaqramlar buna sübut ola bilər. Məqalədə çayların sululuğunun çoxillik dövrdə dəyişməsini göstərən qrafik sübut edir ki, axırıncı illərdə çay sularının sululuq əmsalının ən az həcminin daha tez təkrarlanması müşahidə olunur. Bu da həmin illərdə yağıntının az olması ilə izah oluna bilər.
Açar sözlər: arid region, su ehtiyatları, çaylar, su sərfi, axım həcmi.
ƏDƏBİYYAT
- Azərbaycan Respublikasının Coğrafiyası, Fiziki Coğrafiya, I cild, “Avropa” nəşriyyatı, Bakı 2014, 530 s
- Nəbiyev H.I. və b. Lənkəran təbii vilayətində atmosfer yağıntıları, sellərin paylanma qanunauyğunluqları və jnları şərtləndirən atmosfer sirkulyasiyasının xüsusiyyətləri. Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyətinin əsərləri XX cild, Bakı ,2017, s. 317-322.
- Рустамов С.Г. Гидрологические особенности рек Азербайджана. Елм, 1960.
- Рустамов С.Г., Кашкай Р.М. Водный баланс Азербайджанской ССР. Елм. 1989, 184 с.
- Халилов Ш.Б. Водохранилища Азербайджана и их экологические проблемы. Баку 2003.
Çapa qəbul olunub: 30 avqust 2020