ŞİRVAN DÜZÜNDƏ DAVAMLI EKOSİSTEMLƏRİN TƏŞKİLİNDƏ AQROLANDŞAFTLARIN GEOKİMYƏVİ ŞƏRAİTİNİN ƏHƏMİYYƏTİ

A.N.İsayev 

AMEA akad. H.Ə.Əliyev ad. Coğrafiya İnstitutu

AZ 1143, Bakı, H.Cavid pr., 115

[email protected]

X ü l a s ə

Şirvan düzndə davamlı ekosistemlərin təşkilində aqrolandşaftların geo­kimyəvi şəraitinin təsiri istiqamətləri öyrənilmişdir. Aparılan elmi tədqiqat iş­ləri nəticəsində ərazidə yayılan təbii və antropogen landşaftların optimal­laş­ması və inkişaf qanunauyğunluqları araşdırılmışdır. Məqalədə təbii mühitə uyğun yeni aqrolandşaftların inkişaf prespektivləri göstərilmişdir. Şirvan düzü aqrolandşaftlarının geokimyəvi şəraitinin canlıların-bitkilərin, heyvanların xüsusən də insanların sağlamlığına təsiri və ərazi üçün səciyyəvi olan xəstə­liklərin yayılma arealları araşdırılaraq konkret elmi dəlillərə əsaslanan töv­siyyə xarakterli təkliflər verilir.  Əldə edilən faktiki məlumatlar əsasında ilk dəfə olaraq tədqiqat ərazisi üçün Coğrafi İnformasiya Sistemləri (ArcGİS) kompüter proqramından, aerokosmik şəkillərdən istifadə etməklə orta miq­yaslı “Şirvan düzü aqrolandşaftlarının geokimyəvi xəritəsi” tərtib edilmişdir.

Açar sözlər: Şirvan düzü, davamlı ekosistem, optimallaşdırma, aqrolandşaft, geokimya

ƏDƏBİYYAT

1. Abduyev M.R.”Şirvan düzü torpalarının şo­ranlaşması və onunla mübarizə tədbirləri” Bakı 2012, Elm, s 67-68, 150s
2. Azərbaycan Respublikasının “Milli iqti­sa­diy­yat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə strateji Yol xəritəsi” dövlət proqramı,   Bakı, 2016, 111s
3. Budaqov E. Qəribov Y.E.  Təbii  landşaft­ların  antropogenleşmesinin  əsas   istiqamələri. Azər­baycan  Respublikasinin  konstruktiv  coğrafiyasi. Baki, Elm, 2000, s 159-165.
4. Azərbaycan Respublikasının dövlət orqan­larının rəsmi internet  https://www.gov.az/
5. Heydərova R.M., Nağıyev P.Y. Kosmosdan yerin tədqiq edilməsi  Bakı “Oğuz eli” – 2011, səh. 153-165
6. Qəribov Y.Ə. Azərbaycan Respublikasının təbii landşaftlarının optimallaşdırılması (Monoqrafiya)  Bakı: AzTU 2012,187s.
7. Məmmədov R.M. Azərbaycanda landsaft plan­laşdırılması (ilk təcrübə və tətbiq). Bakı:  2009,  62.
8. Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y., Məmmədova S.Z. “Aqroekologiya” Bakı: Elm, 2010, 551 s.,288-289.
9. Rüstəmov Q.İ., Rüstəmova A.M. Böyük Qaf­qazın cənub yamacı landşaftlarının ekogeokimyəvi xü­susiyyətləri. Bakı 2016,189s. s.30.
10. Вернадский В.И. Химическое строение би­осферы Земли и окружающей среды. М., «Наука», 1965, с. 175. c 46
11. Костыренко Е. И. Экологическая ус­той­чи­вость агроландшафтов // Вести. Рос. Ун-та дружбы народов. Сер. С.-х. н. 2004, №11, с. 8-9

Çapa qəbul olunub: 18 dekabr 2022

Məqaləni yüklə