NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASI  LANDŞAFTLARININ ANTROPOGEN TRANSFORMASİYASI VƏ ONLARIN TƏSNİFATI PROBLEMLƏRİ

Ş.M.Orucova

Naxçıvan Dövlət Universiteti

AZ7012, Universitet şəhərciyi, Naxçıvan şəhəri

[email protected]

X ü l a s ə

Məqalədə Naxçıvan Muxtar Respublikasında təbii landşaftların antropo­gen transformasiyası və onun tədqiqi məsələlərindən danışılır. Bu məqsədlə hazırlanmış təbii landşaft və müasir landşaft xəritələrinin müqayisəli təhlili aparılmaqla landşaftların antropogen transformasiyası və müasir landşaft kompleksləri barədə məlumatlar ön plana çəkilir. Muxtar respublika əra­zi­sindəki landşaft komplekslərinin ərazi üzrə paylanması, yayılma arealı və bu komplekslər daxilindəki landşaft növləri haqqında ətraflı məlumat verilir. Ərazinin antropogen transformasiya xəritəsi hazırlanmaqla landşaftların an­tropogen transformasiyası dərəcələri əsas götürülərək burada formalaşan 8 landşaft tipi və transformasiya dərəcəsinə görə 4 kateqoriya ayrılır. Qeyd olunur ki, muxtar respublika ərazisinin 25%-i kəskin dəyişilən landşaft kom­pleksləri olmaqla tranformasiya əmsalı 0.5-dən çoxolaraq qiymətləndirilir. 59%-i orta dəyişilən landşaft kompleksləri olmaqla tranformasiya əmsalı 0.2-0.5, 14%-i zəif dəyişilən landşaft kompleksləri olmaqla tranformasiya əmsalı 0.1-0.2, 1%-i dəyişilməyən landşaft kompleksləri olmaqla tranformasiya əm­salı 0.1-dən az olaraq qiymətləndirilir.

Açar sözlər: landşaft, transformasiya, antropogen, əmsal, kompleks

ƏDƏBİYYAT

1. Daşdiyev H. Landşaftın ekologiyası, Bakı: MBM, 2010 , 140 s.
2. Qəribov Y.Ə. Azərbaycan Respublikasının müasir landşaftlarının antropogen transformasiyası. Ba­kı: “Mars Print” NRF, 2011, 299 s.
3. Qəribov Y.Ə. Azərbaycan Respublikasının tə­bii landşaftlarının optimallaşdırılması. Bakı: Aztu mət­bəəsi, 2012, 216 s.
4. Qəribov Y.Ə. Təbii landşaftların antropogen yük­lənməsinə görə qruplaşması. Azərb. Landşaftları və geomorfologiyasının problemləri. Bakı, 1999, 34-41s.
5. Qəribov Y.Ə., İsmayılova N.S. Naxçıvan Mux­tar Respublikasının təbii-antropogen landşaftlarının di­namikasının kosmik şəkillərdən alınan informasiyalarla təhlili, Bakı Universitetinin Xəbərləri №2, Təbiət elm­ləri seriyası, 2013, s 195-201.
6. Quliyeva S.Y. Arid və semiarid dağ geo­sis­tem­lərində səhralaşma (Naxçıvan Muxtar Respublikası tim­salında), Bakı: Victory nəşriyyatı, 2011,182 s.
7. Naxçıvan Muxtar Respublikasının coğrafiyası. Fiziki coğrafiya. Naxçıvan: Əcəmi Nəşriyyat Poli­qra­fiya Birliyi, 2017, 546 s.
8. Будагов Б.А. Современные естественные ландшафты Азербайджанской ССР. Баку. «Элм». 1988, с 136.
9. Жекулин В.С. Историческая география ландшафтов. Курс лек: Новгород, 1972, 228 с.
10. Исаченко А.Г. Основы ландшафто­веде­ние.Часть I,Л,1976, 148 с.
11. Колесник С.В. Общие географические зако­номерности Земли. М., 1977, 260 с.
12. Милъков Ф.Н. Антропогенное ландшаф­то­ведение, предмет изучения и современные состо­яние // Вопросы географии, в.106, М.: 1977, с. 11-27.
13. Преображенский  В.С. Новые веки Со­вет­ской физической географии // «Природа», 1967, №8, с 51-66.
14. Рябчиков А.М. Структура и динамика гео­сферы. М.: Мыслъ, 1972.
15. Солнцев Н.А. Системная организация ланд­шафтов. М.: Мысль, 1965, 55 с.

Çapa qəbul olunub: 18 dekabr 2022

Məqaləni yüklə