SUVARMA ƏKİNÇİLİYİNDƏ KƏND TƏSƏRRÜFATI BİTKİLƏRİNİN SU REJİMİNİN İDARƏ OLUNMASININ GEOİNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARI
E.A.Məlikova, A.F.Roqaçev, F.D.Mikailsoy
Xülasə. Məqalədə suvarma dövründə kənd təsərrüfatı bitkilərinin su rejiminin tənzimlənməsi alqoritmi araşdırılır. Suvarılan sahələrdə, əsasən də kəskin quraqlıq şəraitində su rejiminin monitorinqi və tənzimlənməsi üçün geniş yayılmış və müəlliflər tərəfindən daha da təkmilləşdirilmiş GİS sistemlərinin analizindən istifadə edilmişdir. Həm Rusiyada, həm də xaricdə aparılmış tədqiqatların nəticələri göstərir ki, GİS texnologiyasına əsaslanan kompüterləşdirilmiş sistemlərdə real vaxt daxilində suvarılan sahələrdə torpaqların rütubətliliyi, temperaturu və küləyin sürəti ilə bağlı məlumat əldə etmək mümkündür. Quraqlıq şəraitində bitkilərin su rejmini tənzimləmək üçün istiliyin, duzluluğun və rütubət mübadiləsinin müvafiq riyazi modellərinə əsaslanan ilkin analizinin aparılmasına ehtiyac vardır. Bu isə, öz növbəsində, GİS sistemlərinin riyazi emal, analiz və təminat seçimi bloklarının yaradılmasını, həm də göstərilən riyazi modellərdən və məlumat bazası strukturundan istifadə etməklə aqrosenozların inkişafetmə proqnozunun verilməsini tələb edir.
ƏDƏBİYYAT
1. Borodychev, V.V., and Lytov, M .N., 2018, System «Analysis – Data Visualization – Decision-Making» Consisting of Irrigation Management Geographic Information System. Proceedings of Nizhncvolzhskiy agrouniversity complex: science and higher vocational education. 2 (50), pp 37-44.
2. Carvalho, F. P., and Carvalho, F. P., 2006, Agriculture, pesticides, food security and food safety. Environmental science & policy. 9 (7 – 8), pp. 685-692.
3. Xia, J. and Tang, Z.X., 2011, An environment monitoring system for precise agriculture based on wireless sensor networks. Mobile Ad-hoc and Sensor Networks (MSN), Seventh International Conference on. – IEEE, pp. 28-35.
4. Mikailsoy, F. D., and Pachepsky, Y.A., 2010, Average concentration of soluble salts in leached soils inferred from the convective-dispersive equation. Irrigation Science, 28 (5), pp. 431–434.
5. Gagarin, A.G., Rogachev, A.F and Melikhova, E.V. 2017, Parameters for calculating the irrigation regimes of agricultural crops, taking into account the heat and moisture availability of the region. Certificate of state. register. computer software No. 2017620719.
6. Kuznetsov, Yu.V., Rogachev, A.F., Kuznetsova, N.V. and etal, 2014, Patent RU No. 2525610 “Method of cultivating vegetable crops during drip irrigation” .
7. Pronko, N.A., Falkovich, A.S., and Korsak, V.V., 2010, Application of geoinformation technologies for spatial modeling of water-salt regime of irrigated lands of the dry steppe Volga region. Agrarian Scientific Journal. 9, pp. 13-16.
8. Rogachev, A.F., 2009, Mathematical support of decision support system based on GIS-technologies. News of the Nizhnevolzhsk Agro-University Complex: Science and Higher Vocational Education. 2, pp. 144 – 151.
9. Gagarin, A.G., and Rogachev, A.F. 2010 г. Optimization of the choice of irrigated sites with interactive cartographic visualization .Certificate of official registration of the computer program № 2010612479